Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Noszczyk(red.),Chirurgiatętniciżyłobwodowych.Tom1,Warszawa2006
ISBN978-83-200-3252-9,©byWydawnictwoLekarskiePZWL2007
14
Zagadnieniaogólne
Ryci1i18iTytułowakartaksiążkiJakóbaSzymkiewicza.Wil-
no1806.
nJeżeliknotywżyłachsąwielkieitwarde,alekar-
stwawyżeywspomnianenieskutecznemisięokazały,
należyonedelikatnemukłuciemotworzyćikrew
spiekłąwypróżnić,poczemprzekładaiąsiękompres-
syibandażemsięmocuią.Niekiedywypadaknoty
zupełniewyrżnąć”.
WpierwszejpołowieXIXwiekuwprowadzonole-
czenieżylakówmetodąobliteracji.W1813rokuGio-
vanniMonteggia(1762–1815),profesoranatomii
ichirurgiizMediolanu,zalecałwstrzykiwaniedoży-
lakówalkoholu[wg80].W1853rokuFrancuziEdu-
ardChassaignac(1804–1879)iCharlesG.Pravaz
(1791–1853)utrzydziestudwóchchorychleczyliży-
lakiwstrzyknięciem30%chlorkużelaza,uzyskując
wtrzydziestuprzypadkachkorzystnewyniki[wg80].
Wnastępnychlatachpodejmowanopróbywstrzyk-
nięćróżnorodnychśrodkówobliterującychbezpośred-
niodożyły(Champan–1864),jakiwstrzyknięćoko-
łożylnych(Langenbeck,Guyon,English–1850),co
miałowywoływaćpowstaniebliznyzaciskającejna-
czynie.Postępowanietakieczęstopowodowałopowi-
kłaniawpostacizgorzeliskóryitkankipodskórnej.
Wmarcu1868rokuP.Girsztowtnaposiedzeniu
TowarzystwaLekarskiegoWarszawskiego,mówiąc
obardzorozległychżylakach,zalecałwycięcieroz-
szerzonychsplotówżylnychinastrzyknięciechlor-
kiemżelazapozostawionychpojedynczychżylaków.
Ostrzegałjednak,żenastępstwemnastrzyknięciamo-
żebyćmartwicatkanekotaczających[84].Ciężkie
powikłania,którychczęśćmożnaprzypisaćnieznajo-
mościaseptyki,spowodowały,żenaKongresieChi-
rurgówwLyoniew1894rokupotępionoleczenieob-
literacyjnejakoniebezpieczneiniedającedobrych
wyników[wg85].
Problememżylakówiowrzodzeńgolenizajmowali
sięwlatachpięćdziesiątychXIXwiekurównieżinni
chirurdzypolscy,m.in.A.LeBrun,A.Gliszczyński
[86].Podalioniwieleoryginalnychmetodleczenia
owrzodzeń,podkreślając,żeżylakiiichpowikłania
sąchorobąbardzoczęstowystępującąwPolsce.
W1851rokuukazałasięrozprawalekarzazInowro-
cławiaApolinaregoJezierskiego(1825–1874)pt.:
„DeVaricibus”[wg87].
WtymczasieVirchow,badającpatogenezężyla-
ków,pisał:nKażdetrwałerozszerzenienaczyniawy-
magadoswegopowstaniazmienionychwłasności
ścianlubwywołujeje,czyliinnymisłowypolegaono
napierwotnejzmianieczyteżjąwarunkuje”.Wkrót-
kimtymokreśleniumieszcząsięprawiewszystkie
późniejszepoglądynapatogenezężylaków[wg88].
Wartododać,żeVirchowdoszedłdowniosku,żedo
powstaniazakrzepuusposabiazespółtrzechczynni-
ków.Sąto:uszkodzenieścianynaczynia,zwolnienie
prądukrwiizmianywsamejkrwi(triadaVirchowa).
W1852rokuK.vonRokitanskyrozróżniałjużstany
chorobowe,którepóźniejokreślonojakozakrzepowe
zapalenieżyły(thrombophlebitis)izakrzepżylny
(phlebitis)[84].Dwadzieściatrzylatapóźniejchirurg
zLondynuJamesPaget(1814–1899)opisałpowysił-
kowyzakrzepżyłypodobojczykowejipachowej[wg
89].W1865rokuklinicystafrancuskiArmandTrous-
seau(1801–1867)upatrywałprzyczynyzakrzepów
towarzyszącychnowotworomwzmianach(ncrisis”)
wekrwiocharakterzenadkrzepliwości.
W1877rokupetersburskichirurgifizjologNiko-
łajvonEck(1849–1908)zaproponowałzespolenie
żyływrotnejzżyłągłównądolnąjakometodęlecze-
niawodobrzuszapowstającegowprzebieguchorób
wątroby[wg90].NaprzełomiewiekówXIXiXX
dokonywanonastępnychpróbzespalaniażył.Wszyst-
kietedoświadczeniazakończyłysięjednakniepowo-
dzeniem.
ChirurdzydziałającywpierwszejpołowieXIX
wiekuprzestrzegalinaogółprzedpodwiązywaniem
żylakówzewzględunaniebezpieczeństwozakażenia.
Powprowadzeniuzasadantyseptykipoglądtensię
zmieniłizaczętozalecaćpodwiązywanieżylaków
wwielumiejscach.W1884rokuMadelungwycinał
żylaki,uwidaczniającjenacałejdługości[wg81].
W1889rokuchirurgniemieckiFriedrichTrendelen-
