Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaNowak:Pojęcie,istota,przyczyny,mechanizmymarginalizacji…
19
zarazemkorzystaniezichinstytucji,awięcpomyślnąpartycypację
społeczną;
1
wdrugimujęciuprzezpojęcietonależyrozumiećdeficytstatusowych
uprawnieńprzysługującychczłonkomdanejzbiorowościalboteżzin-
dywidualizowanedeficytymożliwościkorzystaniaztychuprawnień
(Frieske,red.,1999,s.1671168).
Odmarginalnościgrupspołecznychodróżnićtrzebazjawiskomargi-
nalnościposzczególnychosób.Identyfikacjatakiejmarginalnościimar-
ginalizacjiwymagazastosowania,przynajmniejczęściowo,innychkryte-
riów,wtymzwłaszczapsychologicznychikulturowych.
Koncepcjawykluczeniaspołecznego,podobniejakwprzypadkumar-
ginalizacji,jestzregułyutożsamianaznowymubóstwem,nierównościa-
mispołecznymi,atakżewyraźniedostrzeganądyskryminacjąipowsta-
niem(wytworzeniemsię)wstrukturzespołecznejgrupyosóbzaliczanych
dokategoriiunderclass.Wykluczaniespołecznenależywiązaćztakimi
pojęciami,jak:wywłaszczeniezpewnychnabytychuprawnieńczyprzy-
wilejów,deprywacja,restytucja,zbędność,nieodpowiedzialność,odcięcie,
obcość,marginalność(Silver,1994,s.539).
Systematyzacjirodzajówdefinicjiwykluczeniaspołecznegodokonała
JolantaGrotowska-Leder;podzieliładefinicjena:analityczne,robocze,
oficjalne.Definicjeanalitycznewskazująnacharakterystycznecechy
zjawiska,wymiary,mechanizmy,przejawy.Zdaniemcytowanejautorki,
możnawyróżnićdwapodstawowestanowiskawanalizieistotywyjaśnień
wykluczenia.Pierwsze1tzw.partycypacyjne1akcentujeograniczenie/
brakuczestnictwajednostekigrupwważnychsferach/aspektachżycia
społecznego.Przyczymzaważneuznajesięteobszaryżyciaspołeczne-
go,wktórychuczestnictwostanowiswegorodzajupowinność,wktórych
jestoczekiwanewobliczuobowiązującychnormżyciaspołecznegonada-
nymetapierozwoju.Jakoważnewskazujesiętrzyobszaryżyciaspo-
łecznego:ekonomiczny,polityczny,społeczny(Grotowska-Leder,2005,
s.29).Niektórzyautorzytwierdzą,żewykluczenieodnosisiędowszyst-
kichprzypadkówpozostawaniapozaważnymiobszaramiżyciaspołecz-
nego,inni,żetylkodosytuacjiwyizolowaniaprzymusowego,tzn.sytu-
acji,wktórychjednostkachciałaby,leczniemożewnichuczestniczyć
zpowoduistniejącychbarierstrukturalnychi/lubjejindywidualnychde-
ficytów.Drugiepodejście1tzw.dystrybucyjne1obejmujetedefinicje,
któreakcentująograniczenie/brakdostępudoważnychspołeczniezaso-
bówiusług.Światzasobówjesttutajdesygnowanyprzedewszystkim
przezdostępdorynkupracy(domiejscpracyidochodówzpracy),do
konsumpcji,dosystemuedukacyjnego(wykształcenia),zabezpieczenia
społecznego(świadczeńspołecznych,wtymsocjalnych)iochronyzdro-
wia.JakzauważaJolantaGrotowska-Leder,upodstawtegostanowiska
