Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
KrzysztofJ.Szmidt
działalnośćprzynoszącawytworynoweiwartościowepodjakimśwzglę-
dem,torodzisiępytanieoto,cooznaczaowanowość,dlakogoiojakie
wartościchodziorazwjakimczasiehistorycznym?Udzielononaniejuż
wieluodpowiedzi7,lecznieoznaczato,spóroładuneknowościwtwór-
czościorazkryteriajakościwytworutwórczegomożnauznaćzazakoń-
czony.Przyjmujesięzgodnie,nawetradykalnepomysłytwórczenie
kompletnienoweinieznane,leczopierająsięnapomysłachznanychjuż
wcześniej.UZałożenie,żekażdatwórczaideamusibyćabsolutnienowa,
jestbłędem”-stwierdzaRobertWeisbergwjednymznajbardziejsta-
rannychstudiównaukowychnadtwórczością8.Podobnieipytanieoto,
jakiewartościestetyczne,społeczne,moralne,użytkoweorazinnemuszą
cechowaćwytwór,abybyłuznanyzatwórczy,rodzistałedyskusjeoto,co
idlakogojestpiękne,dobre,użyteczneczyprawdziwe,atakżeoto,czy
istniejąuniwersalnekryteria,wedługktórychmożnaocenićdanedzieło
jakotwórczemimoupływulat,zmianyupodobańspołecznychiprzeobra-
żeńparadygmatównaukowych.
Jeślinapodstawowydylematdotyczącykryteriumwartościdzieła
odpowiemy,totylkojesttwórcze,cojestnoweiwartościowewska-
lipowszechnejdlawszystkichludzi,totymsamymsytuujemysiępo
stroniezwolennikówpodejściaelitarnego.Jeślizaśodpowiemy,twór-
czejestto,cojestnoweicenneprzynajmniejdlatworzącegopodmiotu,
tomożnatakiestanowiskozakwalifikowaćdopodejściaegalitarnego.
KeithSawyerwolimówićraczejodwóchtradycjachbadawczychwpo-
strzeganiuibadaniutwórczości:indywidualistycznejispołeczno-kul-
turalnej9.Wobutwórczośćjestdefiniowanaibadanawzupełnieróżny
sposób.
Wpodejściuindywidualistycznymbadaczeskupiająsięnapo-
jedynczymtwórcyistudiująjegomyślenieidziałaniatwórcze,próbu-
jącokreślić,jakiecechypoznawczeiosobowościoweumożliwiająmu
7Zob.natentemat:W.Tatarkiewicz:Dziejesześciupojęć.Wrocław:Osso-
lineum,1975;R.Pope:Creativity.meory,History,Practice.London-NewYork:
Routledge,2005;M.A.Runco:Creativity.meoriesandmemes:Research,De-
velopmentandPractice.SanDiego:ElsevierAcademicPress,2007;A.J.Cro-
pley:DefinitionsofCreativity.In:EncyclopediaofCreativity.Eds.M.A.Runco,
S.R.Pritzker.SanDiego:AcademicPress,1999;A.J.Cropley,D.Cropley:
FunctionalCreativity:DProducts”andtheGenerationofEfectiveNovelty.In:me
CambridgeHandbookofCreativity.Eds.J.C.Kaufman,R.J.Sternberg.New
York:CambridgeUniversityPress,2010;P.D.Stokes:Novelty.In:Encyclopedia
ofCreativity.Eds.M.A.Runco,S.R.Pritzker.SanDiego:ElsevierAcademic
Press,1999;R.W
.Weisberg:Creativity.UnderstandingInnovationinProblemSol-
ving,Science,InventionandtheArts.Hoboken,NJ:Wiley&Sons,2006.
8R.W
.Weisberg:Creativity…,s.52-53.
9R.K.Sawyer:ExplainingCreativity…,s.7.