Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dziedzinywiedzy.Cosięzaśtyczysztukwidowiskowych,tonadal
idąonewłasnądrogą;tazaśnieprowadzibynajmniejprzezbadanie
ikopiowanietheatrummundi,leczprzeztworzeniesztucznejrzeczy-
wistości-bardziejpociągającejiprzyjemniejszejniżcodzienność,
bardziejzłożonejniżrzeczywistośćpostrzegalna,gdziesztukainter-
pretacjiłączypoezjęzcielesnąiwokalnąwirtuozerią.Wydajesię,że
lekcjajezuitówniezostałaodebranajakoupokorzenie,leczpopro-
stujakoprzejawzasadyjednościprzeciwieństw,owejideinieusta-
jącejprzemianyświata,jakżefundamentalnejdlatraktatówklasycz-
nychChin6.NaukiuczonychOjcównietylezostałyzasymilowane
wprocesieedukacji,ilezasiliłyówsposóbpostrzeganialogikiświata
wkategoriachpłynności,niedosłownościigodzenianiezgodności.
Azatemnicnieskłaniałoprzedstawicielisztukwidowiskowychdo
zerwaniazduchemtaoistycznychrytuałów,sytuującychsiębardziej
postronieNaturyniżKultury-stądteżichszczególnazdolnośćdo
wchłanianiasprzecznychiambiwalentnychreprezentacjisiłnadprzy-
rodzonych7.Greckiteatrepokiklasycznejwpisywałsięwpostępu-
jącyruchnabieraniaświadomościexplicitetego,comabyćuznawane
zarzeczywisteiistotnewludzkimdoświadczeniu.Atymsamym
nawiązałznaukąrelacjęwymiany.Niebezprzeróżnychkonsekwencji.
Postrzegamytylkoto,conauczyliśmysiępostrzegać.Wenecki
podróżnikMarcoPolo(1254-1324)najzwyczajniejnieumiałoglądać
chińskiegoteatru,któregonajbardziejarchaiczneformywywodząsię
sprzederychrześcijańskiej.Inspirowanebuddyjskimipowiastkami
sztukizrepertuarudynastiiYuan(XIII-XIVw.)-jakOznakacierpliwości
czySkąpiecZhengTingyu,wduchukonfucjańskimilaickim,orazSyn
marnotrawnyQinJianfu-wcaleniezostaływyparteprzezdziełainspi-
racjizachodniej,analizującenamiętnościzapomocąnarzędziracjo-
nalnejpsychologii,które,nawiasemmówiąc,szybkowyszłyzmody8.
6CopokazujeFrançoisJullien,Figuresdel’immanence.Pourunelecturephiloso-
phiqueduYiKing,leclassiqueduchangement,coll.BiblioEssais,LGF
,Paris1997.Cf.
też:idem,Drogąokrężnąiwprostdocelu.StrategiesensuwChinachiGrecji,przeł.
M.Falski,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2006.
7K.Dean,TheGodofTheaterintheRitualTheaterofPutian,w:International
conferenceonpopularbeliefsandChineseculture,CenterforChineseStudies,Tajwan
1994[maszynopis].
8WłaśniezadynastiiYuanteatrchińskiprzeżywaogromnyrozkwit;sztuki
zówczesnegorepertuarusągranedodziś.Przykłademsątrzyarcydziełaprzetłu-
10
