Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wystarczają,żebyopisaćzłożonośćprzemian,zachodzącychwtym
niestabilnymiburzliwymzwiązkudwóchbliżejnieokreślonych
obszarów,zwanychsztukąinauką65.Oilewodniesieniudoewolu-
cjitechnicznejmożemymówićopostępie-niemogącwszakwyod-
rębnićprocesówleżącychujegopodstaw66-otylebłędembyłoby
stosowanietegopojęciawodniesieniudosztukwidowiskowych;to
zaśzewzględunaszczególnąnaturęsamejichesencji:życia,które
zawierasięwnichzcałąswojązłożonością.Pierwszezbrzeguprzed-
stawienieteatralne,widowiskotaneczne,pantomimaczyopera,łączy
wsobienajpierwotniejszeinajbardziejwtórne-biologicznąpamięć
gatunkuito,costanowiounikalnejpozycjiczłowiekawmisternej
sieciżycia.DPostęp”,którydokonałsięwsztukachwidowiskowych
wXXw.,jestzarazemswegorodzajupowrotem.Wepoceoświece-
niaEngelprzypisywałteatrowizasługęwyrwaniaczłowiekazkręgu
prymitywnychrytuałów.Dziśpewienistotnynurtwewspółczesnych
sztukachwidowiskowychuważarytuałzateatrprzyszłości67.
Przytoczonewtymesejuprzykładyrozjaśnićmająsposób,wjaki
archaicznośćiinwencyjnośćprzeplatająsięnapograniczusztuki
inauki,nienadającprzytymczasowemunastępstwufaktówlinio-
wegocharakteruewolucji.Takipunktwidzeniapozwala,wmoim
mniemaniu,zachowaćniuanse,strefycieniaorazcałetobogactwo,
cechująceruchysztukżywych:wycofania,zwroty,wyskokidoprzodu
izatrzymania,którezichhistoriiczyniąniebywałąplątaninęścieżek.
Nauka,niczymteatralnapostać,bierzeudziałwtymspektaklu;nie
unikaprzytymnieporozumień68.Teatrowi,choćchętniekorzystał
65OczymtrafniepiszeJ.d)Hondt,L’idéologiedelarupture,coll.Philosophie
d)aujourd)hui,PUF
,Paris1978.
66MauriceDumas,specjalistaodhistoriitechniki,krytykujenadużywanie
pojęciarewolucjiwbadaniachdotyczącychtejdziedziny.Przyspieszenie,wynalaz-
czośćczyzmiananiewykluczająwcaleciągłości.Wdziedzinietejinterakcjeod-
grywająogromnąrolę;cf.M.Daumas,LechevaldeCésaroulemythedesrévolutions
techniques,fditionsdesArchivesContemporaines,Paris1991.
67R.Schechner,Przyszłośćrytuału,przeł.T
.Kubikowski,Volumen,Warszawa
2000.ZdaniemfilozofaHansaGeorgaGadamera:DWtym,zdajesię,tkwisekret
wszelkiejsztuki:to,conazywamy«postępem»,zawszejestteżjakąśformąpowro-
tu.Tymwłaśniesposobemnieustannieukazująsięnaszymoczomnowerzeczy”.
WywiadzDLeMonde”3styczeń1995,s.2.
68Nieporozumieniateczęstoowocująinnowacjami,jaktwierdziD.Raichvarg,
35
