Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kompetencjęrównocześniewróżnychdziedzinachprawa?
Tymczasemmimotychpoznawczychniedostatkówwszyscy
musimypostępowaćzgodniezregułamiobowiązującegoprawa.Nie
możnarównieżusprawiedliwiaćswojego,uznawanegoprzez
większośćzanagannepostępowaniabrakiemznajomościnorm
moralnych.Wtymprzypadkujednaknieprzestrzeganiezasadinorm
moralnychniemusiprowadzićdotakjednoznacznychkonsekwencji
jakwprzypadkunieznajomościregułobowiązującegoprawa.
Popierwszedlatego,żezasadyinormymoralne,wodróżnieniu
odregułprawnych,niedziałająnazasadzie„wszystkoalbonic”,
cooznacza,żemogąbyćspełnionetylkowpewnymzakresie
istopniu.Podrugieodzawszeprowadzonyjestspórnatemat
istnieniawartości,arozstrzygnięciawtymontologicznymsporze
będąprzesądzaćorozumieniusamejmoralności.Noiwreszcie
potrzecie,dokonując„etycznieważnych”wyborów,będziemymieli
większąswobodęniżwprzypadkuinterpretacjireguł
obowiązującegoprawa.Jeśliprawoobowiązuje,musimy
goprzestrzegać.Duralex,sedlex(twardeprawo,aleprawo),
jadodałbymdoUlpianajeszcze,żerównież„złeprawo”,zktórym
zresztąobecniemamywPolscestaledoczynienia,toniestety
równieżprawo.Tymczasem„twarde”(„złe”)systemymoralne,
budowanechociażbynagruncieskrajniefundamentalistycznych
przekonańświatopoglądowych,mogąbyćprzeznas–przynajmniej
pókico–bezżadnychkonsekwencjiodrzucane.Mimo
poczynionegotuzastrzeżeniajestemprzekonany,żeuprawnionejest
nawetdalejidąceniżomawianatuzasadastwierdzenie,żeniemożna
zasłaniaćsiębrakiemwiedzy,jeślijestonaważnadlanormalnego
funkcjonowaniaokreślonejzbiorowości.Aprzecieżbezciekawości,
chociażbytejwymuszonej,spełnienietego,wmoimprzekonaniu
fundamentalnegopostulatu,wogóleniebyłobymożliwe.
Powinniśmyponadtoznaćproceduryregulującedziałanie
instytucji,zktórymi,częstoniezwłasnegowyboru,musimymieć
doczynienia.Chociażbydlatego,żewtychinstytucjachpracujemy
lubżemamywnichcośdozałatwienia.Koniecznośćzapoznawania
sięztakimiprocedurami,zwykleniezrozumiałymidlanormalnych
ludzi,niemanicwspólnegozprawdziwąciekawością(ciekawością
