Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Artykuły
Uprzedmiotawiającarolajęzykaizdolnośćmyśleniarefleksyjnego
Klasyfikowanieprzedmiotów,cechlubzdarzeńzwiązanejestzużyciemtre-
ścikonceptualnych,czylipojęć.Rzeczywistośćstajesiędlanasdostępnatyl-
kowtakimzakresie,wjakimoperujemyodpowiednimimyślamiipojęciami.
Oznaczato,żeniepotrafimydostrzecirozróżnićwrzeczywistościczegoś,czego
niepotrafimyująćpojęciowoiokreślićjęzykowo.Mówiącotreściachkonceptu-
alnych,mówimyjednocześnieopojęciach,dziękiktórymuzyskujemyokreślone
odniesieniedorzeczywistości,przyczymkażdawymianapojęć,nawetotymsa-
mymodniesieniu(przykładowo:uczeń,wychowanek),powodujepojawieniesię
dwóchodmiennychsposobówmyśleniaiujmowaniarzeczywistości2.Dziękitre-
ściomkonceptualnym,któreściślezłączonesązposługiwaniemsięokreślonym
językiem,nabywamyswoistegosposobuwidzeniairozumieniaświata3.Mając
tonauwadze,należystwierdzić,iżwszelkąreifikacjęrzeczywistości,związaną
zdostrzeganiemprzedmiotówmającychdającesięsklasyfikowaćwłaściwości,
trzebauznaćzajęzykowozależną.Możnazatempowiedzieć,iżnrzeczywistość
jestwidzianapoprzezjęzyk”.
Koncentrującsięnaproblemiereifikacji,należyodróżnićto,cozjednej
stronyjestodbieraniemdźwiękówiwidzeniem,azdrugiej-ujmowaniemrze-
czywistościwkategoriachcechiodrębnychprzedmiotów.Czymśinnymjest
dostrzeganie,aczymśinnymtworzenietakichreprezentacji,wktórychmamy
ujęteprzedmiotywrazzprzysługującymiimcechami.Problematykatazostanie
przedstawionawopisanychwdalszejpartiitekstupróbachdookreśleniapod-
miotuczyrozumieniasamychsiebie.Bezjęzykakażdeujęcierzeczywistościby-
łobykategorialnieodmiennymodniesieniemsiędorzeczywistościisprowadza-
łobysiędorejestrowaniafaktów4.Zaprezentowanestanowiskowiążącemyślenie
zjęzykiem,procesemwerbalnym,prowadzidokonstatacji,iżwszelkieaktypo-
znawcze,wktórychudziałmająmyśliipojęcia,sąjęzykowopowiązane5.
Wdążeniudozrozumieniasamychsiebieuwagęnależyskierowaćnanaszą
zdolnośćdosamoświadomościirefleksji.Uświadamianiesobiewłasnejpod-
miotowościjestważnymintelektualnymdziałaniempedagoga,bezktóregoto
działanianiemożnabybyłodoskonalićiewaluować,wramach-rzeczjasna
-systemudydaktycznegoopartegonapodstawachprogramowych,własnego
systemunauczycielskiego.Podejmowanietakiejaktywnościwykraczapozazwy-
2S.Kripke:Nazywanieakonieczność.Tłum.B.Chwedończuk.Warszawa:nPax”,2001,
s.141-145.
3H.Putnam:Wieletwarzyrealizmuiinneeseje.Tłum.A.Grobler.Warszawa:Wydawnic-
twoNaukowePWN,1998,s.231-262.
4Problematykafaktuzasługujenaodrębneomówienie,którewtymartykulepomijam.
5A.Gut:Rolajęzykawpoznaniu.W:Przewodnikpoepistemologii.Red.R.Ziemińska.Kra-
ków:WydawnictwoWAM,2013,s.389-393.
