Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GeorgesClemenceauiFrancja
13
blikanizmujesttakżeradykalizm,toznaczysilneprzekona-
nieocałkowicieświeckimcharakterzepaństwaorazonie-
ustannej,potencjalnejipozytywnejrolirewolucji.Wżadnym
europejskimkrajusetkitysięcyludziniewychodząnauli-
cetakczęstoiztakróżnychpowodów.Zazwyczajjestto
protestrepublikański,toznaczyprotestprzeciwkozłemu
pełnieniuswojejroliprzezpaństwo.Czasemsłuszny,cza-
semniesłuszny.Czasemjesttomanifestacjaradości,która
równieżzbierasetkitysięcy,jeśliniemilionyludzi.Mia-
łemokazjęoglądaćtakąmanifestacjęw1981roku,kiedy
toMitterrandzostałprezydentem.Milionyludzilewicowych
ibardzoumiarkowanielewicowychwyszłonauliceParyża,
byświętować.Toteżniezdarzasięwżadnyminnympań-
stwie.WtakichokolicznościachClemenceauczułbysiędos-
konale.
Wreszcieradykalizmrepublikańskiujawniasięwdziedzi-
niejęzyka.TowtymwłaśniecelowałClemenceau.Wspaniałe
frazy,wspaniałademagogiaiwspaniaładuma.Polityk,któ-
ryniepotrafiprzemawiać,weFrancjiniemaszans.Obok
treścibardzoważnajestforma.Clemenceauzostałnazwany
DTygrysem”takżedlatego,żebyłtakznakomitymmówcą.Nie
należyjednaktegolekceważyć.Dziękielokwencjipolityka
francuskajestniecobardziejprzejrzystaniżwinnychkrajach,
chociażwostatnichdekadachcechatamacorazmniejsze
znaczenie.
Nienależyjednak,inieczyniłtakClemenceau,utożsa-
miaćdobrawspólnotypolitycznejzdobremwspólnymjako
postulatemmoralnym.Chodzitylkoiwyłącznieozasady
organizacjispołeczeństwapolitycznego,anieokonkretny
programrozwojuorazprzemianspołecznychimoralnych.
Innymisłowy,żadnapartiaweFrancjiniemamonopoluna
republikanizmiClemenceauzmieniałpartiebardzoczęsto,
boteżniechodziłomuorealizacjęprogramuideologiczne-
go,leczopaństwo.Jeżeliwspółcześnieposzczególnepartie
nazywająsięrepublikańskimi,atakbywa,tojesttonaduży-
cie.TeoretyczniebowiemwszystkiepartieweFrancjioprócz
komunistówsąrepublikańskie.
