Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
GeorgesClemenceauiFrancja
•
Clemenceaubyłjednymzpierwszychpolitykówlewi-
cowych,którzyzarazemniebylidoktrynerami.Wielokrot-
niewyrażałsiękrytyczniewobecsocjalistycznychprojektów
uspołecznieniawłasności.Dostrzegałichutopijnycharak-
ter.WspominałfrancuskichDsocjalistówutopijnych”,którzy
mielijegozdaniemnadmiernywpływnaideefrancuskich
partiilewicowych.Krytykowałteżoczywiściepoglądyko-
munistyczne,którestawałysięjużwówczasmodne.Dzięki
socjalistycznymdoświadczeniomwlatach1919-1920zda-
wałsobiedoskonalesprawęzcharakterurewolucjirosyjskiej
ibolszewików—byłimzdecydowaniewrogi.Dotegowątku
jeszczewrócimy.
Krytykowałjednaktakżepoglądyliberalnenagospodar-
kęorazideęlaissezfaireimaksymalnegoograniczeniawpły-
wupaństwanaprocesygospodarcze.Wdrugiejpołowie
XIXwiekuweFrancjibyłyjużdobrzeznanepoglądyHerber-
taSpencera,angielskiegomyśliciela,radykalnegozwolennika
tego,codzisiajnazywamyneoliberalizmemgospodarczym.
ClemenceaupoznałJohnaStuartaMillaiceniłjegokoncepcję
wolności,aleniewolnościgospodarczej.WeFrancjilibera-
łowiemielisporywpływnagospodarkę,codobrzeoddaje
debataparlamentarnadotyczącaedukacjiszkolnejdziecipra-
cującychwfabrykach(zanimustalonodopuszczalnywiek
naczternaścielat).Zjednejstronydziecipowinnychodzić
doszkoły,alezdrugiejniemiałykiedychodzić,bowty-
godniupracowały.Obawianosięnatomiast,żeszkołynie-
dzielnestanąsięmiejscempropagandywiary,zakazanowięc
ichtworzenia.Myślano,byprzyfabrykachurządzićszko-
ły,aletoznowuzmuszałobyfabrykantówdoponoszenia
dodatkowychkosztów,cozwolennicygospodarkiliberalnej
uważalizaniedopuszczalne.Nieznalezionodobregoroz-
wiązania,awięcdziecisięnieuczyły.Oczywiściewdrugiej
połowieXIXwiekupowoliproblemrozwiązano,mimoto
wpływymyślenialiberalnegoogospodarcepozostawałybar-
dzosilne.
