Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
GeorgesClemenceauiFrancja
przezClemenceauBismarckokreślałtoznakomicie:wpolity-
cetrzebauzyskaćsytuacjęsprzyjającąrealizacjicelów,ajeżeli
tosięnieudaje—trzebacierpliwieczekać.Politykzatem
bywaideologiemczyteżcharyzmatycznymprzywódcą,ale
wsytuacjachcodziennychjestprzedewszystkimczłowie-
kiem,którypotrafizawrzećodpowiedniekoalicje,znaleźć
sprzyjającychmuludzi,popleczników,którzyumożliwiąmu
realizacjęcelów.TakopisywałpolitykęjużMachiavelli.Szcze-
gólnąigodnąpodziwucechąClemenceaubyłoto,żezawsze
uprawiałpolitykęzzamiaremspełnieniakonkretnychcentro-
lewicowychcelów.Wielokrotnieponosiłporażki,któresilnie
przeżywał,alenierezygnował.Nieistniejebowiempolityka,
którajestzawszeskuteczna.
Podrugiepolitykawymagaludzioszczególnychcharak-
terachczyteżoszczególnymtemperamencie.Trzebaznosić
nielojalnośćinnych,potwarze,insynuacje.Trzebaumiećata-
kowaćprzeciwnikówpolitycznychwsposóbumiarkowany,
choćbrutalny,wczymClemenceaucelował.Trzebamiećta-
lentdowystąpieńpublicznych.Trzebaumiećnapinaćprawdę
dogranicsensu,alejednakniekłamać.Trzebawreszciebyć
twardymiwiedzieć,żeosiągnięciecelówpolitycznychwyma-
galat,czasemdziesięcioleci,aniechwili.
Potrzecieprzytymwszystkimtrzebaumiećzachować
podstawowąintegralnośćiniereagowaćtylkonaoczekiwa-
niawyborców.Politykmarealizowaćcele,jakiesobieposta-
wił,aniezyskaćdostępdowładzyzawszelkącenę,także
zacenęzmianypoglądów,jeżeliwyborcytegooczekują.Pod
tymwzględemClemenceautakżespełniałwymaganiastawia-
nepolitykowi.Zajmowałsiępolitykąprzez50lat,odroku
1870do1920,takdługo,jakmałokto(chociażmożnapo-
daćwspaniałyprzykładChurchilla),itylkoraz,podczastak
zwanejaferypanamskiej,znalazłsięwsytuacjidwuznacznej
moralnie.Bardzostanowczy,bardzozdolny,azarazemcier-
pliwyiodpornynawszystkiezłepokusypolityki—otowzór,
jakistanowiłClemenceau.
Niezawszemiałrację.Niezawszesięgałponajlepsze
środki.Alenietojestistotnewprzypadkupolityka.Poli-
