Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
lepszeniuichbytubiologicznego.Rzeczwtymwłaśnie,żeprawdana
tematrzeczywistegoiprzezStwórcęzaplanowanegocelurozwojuna-
szegogatunkuzawierasięwrozumieniunietyle-cojestpowszechną
opinią-pożytecznegomatematycznegoprzyrodoznawstwa,ilenad-
rzędnegowobecniegoetosulekarskiego.Mamytuzatemdoczynienia
zzadaniowością,czywręczcelowością,obecnąwsamejantropologii,
którauświadamianajakosamowiedza,stanowipunktwyjściadlazde-
fniowaniaresztynauk.Sprawiato,żeniesposóbpominąćprecyzyjnie
założonegoplanu,ojakimmowa,jeślisłużącemuposzukiwaniaprze-
niesiemyznaturynieożywionej,którabezwiedniewykonujepolecenia
ujętewprawajejfunkcjonowania,naduchowośćwludziach.Wtym
ostatnimprzypadku,należyodnieśćsiędowolności,któradobrzespo-
żytkowana,poleganadecyzjiozgodzienapodleganieprzeznaczeniu,
wynikłemuzporządkuodkrywanejprzezflozofęmyśli.Tymprze-
znaczeniemjestzdrowie.Jakosystem,koncepcjaDescartes’aniesiein-
formacjedotyczącezarazem:człowieka,świata,któryonzamieszkuje,
atakżeBoga,odktóregowszystkopochodzi.Poznawszyje,niesposób
więcejtwierdzić,DceleBoganamnieznane”3.Przeciwnie,należy
głosićteceleirealizowaćjenapolunauki,będącejnarzędziem,które
niczymsymbolicznyskalpelusuniebłędy,jakichpełnajestmaterialna
sferażycialudzkiego,rozpoznanaprzezDescartes’a4.
3
JesttotezasamegoDescartes’a.Chodziwniejoto,żeostateczneceleBoganienam
znane,conieprzekreślamożliwościuprawianianauki:flPoznanieceluniewprowadzanas
wpoznaniesamejrzeczy,anaturajejpozostajeprzeztoniemniejukryta.Itojestnaj-
większymbłędemArystotelesa,żezawszeargumentujenapodstawiecelu.[ł]Wszystkie
celeBogaprzednamizakryteizuchwalstwemjestchciećdonichwzlatywać.Niemówię
jużorzeczachobjawionych,leczrozważamjetylkojakoflozof”.R.Descartes,Medytacje
opierwszejflozofiwrazzzarzutamiuczonychmężówiodpowiedziamiautora,orazRoz-
mowazBurmanem,t.2,tłum.M.iK.Ajdukiewiczowie,Warszawa1958,s.259,280.
4
Zdaniemmechanicysty,jakimbyłDescartes,medycynamabyćpoświęconawyłącznie
sferzematerialnej.Kwestiaplanu,czywprostcelu,jakiwpraktycemarealizowaćjego
teoria,pozostajeczęstympowodempolemik.Tymczasemwartopowiedzieć,żepraktyczna
icelowajejstosowalnośćniewykluczasięzzasadamimatematycznieimechaniczniepo-
jętejprzyrody.Mateżsweuzasadnionezwiązkizprzeznaczeniemczłowieka,jakiewpisał
wjegonaturęBóg:flCisiedemnastowiecznianatomowie,którzysprzeciwialisięmecha-
nistycznemurozumieniuciała,wzasadziebronilirolirozmaitychwładzduchalubsamej
natury,którychniemożnaodtworzyćsztuczniezapomocąmaszyny.Naprzykładpoję-
ciewitalnościrozwinęłosięgłówniewXVIIIwiekuibyłobadanewkontekścieczasowym