Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
–JanuszŚwiniarski,JoannaSkulska–
Naszacywilizacjaprzezstuleciadoskonaliłametodydochodzeniadoprawdy,od-
różnianiafaktówodopinii.Nanaszychoczachtemetodylądująwśmietniku–
zastępujejekulturainternetowejwrzutki.Wrzutkamożebyćdowolnieidio-
tyczna,alejeślidostateczniewieleosóbwInterneciechcewniąuwierzyć–będzie
miętolonanaFacebooku,TwitterzeiYouTubietak,ażnikomuniebędziesię
Wieluzakryteriumdemarkacyjnepomiędzy
fakenewsem
ainnymiga-
tunkamiwiadomości(informacji)uznajeintencjęnadawcy,abywprowadzićod-
biorcęwbłądprzezkłamstwo.Jednakuznanietorodzikwestię:Czyprzezkażde
kłamstwo?Wszelakoono–jakrzeczujmowałjużSokratesiPlaton–bywapoży-
teczneisprzyjającedobruzarównowspólnemu,jakiindywidualnemu,jestdo-
brymiuzasadnionymkłamstwemalboprzeciwnie–niesprzyjającymtymdo-
brom,albonawet–obojętnym,czylianidobrymanizłym.Stądzacechęgatun-
kowąwiadomościokreślanejmianem
fakenewsa
uznajesiękłamstwozarówno
dobreizłe,jakiobojętne.Dokłamstwaobojętnegozaliczanabywaczasamido-
mniemanafałszywawiadomość,którajestwrzeczywistościjedyniesatyrąlubpa-
rodią.Niemniejnajczęściejwdeskrypcjikryteriumdemarkacyjnego
fakenewsów
występujetakiekłamstwo,którejestwiadomościązintencjipożytecznądlajejau-
tora(dobrą),aszkodliwą(złą)lubobojętnądlajejadresata(odbiorcy).Przede
wszystkimszkodliwośćtapoleganautwierdzaniuadresatawbłędnymprzekona-
niu,najegozmanipulowaniu.Utwierdzanietoizmanipulowaniepoleganatym,
żekażdorazowonadrzędnymcelemsprawcy(osobymanipulującej)jestrealizacja
własnychinteresówlubinteresówinstytucji,którąreprezentujeizktórąsięiden-
tyfikuje,skłonienieinnych,abyzachowalisięniezgodniezwłasnyminteresem
iintencjąorazuruchomieniemechanizmów,którezapoczątkująprocesypozwa-
lającenakontrolowaniemyśli,sterowanieemocjamiczydziałaniamiinnych
osób.Manipulacjastajesięwięcformązamierzonegowpływunakonkretnągrupę
lubosobę,któraniezdającsobiesprawyztego,żepadłaofiarąmanipulacji,podej-
mujedziałaniasłużącezaspokojeniupotrzebsprawcy.
Manipulatornietylkokłamie,oszukujeizwodzi,aleteżtraktujedrugiegoczło-
wiekajakośrodekdoosiągnięciacelu,jakoprzedmiot,aniepodmiot.Wegoistycz-
nychcelach(własnychlubgrupowych)zatajaprzednieświadomąofiarąpraw-
3W.Orliński,
Kulturainternetowejwrzutki
,UWyborcza”z13.08.2016r.
4Zob.E.Sanecka,
Psychologicznemechanizmyoddziaływaniareklamyamanipulacjawreklamie
,
http://www.publikacje.edu.pl›pdf[dostęp:20.03.2022].
–12–
