Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
BuntyinostalgieStanisławaDygata
Leczpolskośćromantyczna,bohaterska,jakkolwiekpiękna
iwzniosła,wedługDygatajesttakżedwuznaczna.Broniącjej,
uznajączawartośćsobienajbliższą,pisarzpoddajejątakżekrytyce
idemitologizacji.Przedstawiaczęstojakosentymentalnykicz,któ-
rynieodzwierciedlajużduchowościwspółczesnegoPolaka,niejest
znakiemjegotożsamości.Przydrożnewierzby,polonezyChopina,
zbawczamisjaPolski-Chrystusanarodów–cóżznaczą,pytaautor,
wpołowieXXwieku?
Romantycznewzorcesąjakstaremonety–mocnojużzużyte,
choćwciążbędącewobiegu.BohaterJezioraBodeńskiegokupuje
zaniepodziwimiłośćFrancuzkiSusanne.Otrzydzieścilatstarsi
bohaterowieKarnawałuiDworcawMonachiumtymisamymimo-
netamiwabiąuczucianastolatekepokihipizmuirewolucjioby-
czajowej.Jesttoironicznykomentarzdochorobliwejmegalomanii
Polaków,którzyzniewalającromantycznymduchemeuropejskie-
goErosa,biorądośćszczególnyodwetzaswehistoryczneklęski
ikompleksy.Alejestwtejgrzestarymiwzorcamitakżecoświęcej:
niezgodanauwięzieniewanachronicznejformiepolskości,perfid-
negranieroliromantycznegoherosapoto,byokpićtych,corolę
takąnarzucają–iszukaćinnejsamorealizacji.
Tadrwiąco-ironicznaszarżanaromantycznewzorcełączytwór-
czośćautoraPożegnańzantyromantycznąkrytykąikpiną„szyder-
ców”zprzełomulat50.i60.XXwieku.Pokrewieństwoniejest
wszakżezupełne.„Szydercy”chcielipogrzebaćtradycjęroman-
tycznąwimięnowoczesnościiuniwersalnejkultury,natomiast
Dygat,pełenrezerwywobectychmitówPRL-owskiejinteligencji,
podawałtakżeijewwątpliwość.Wnowoczesnościwidziałprzede
wszystkimbuntżywiołowejmłodościprzeciwustabilizowanej,sta-
rejkulturzemieszczańskiej–samtakżebyłzbuntowany,oczym
świadcząwszystkiejegopowieści,ewokująceautobiograficznywą-
tekdojrzewaniawprzedwojennejWarszawie.
Zczasemjednakodkrył,żebuntinegacjaschematóworazste-
reotypówkulturymieszczańskiejnieoznaczająwcaledrogikuwol-
ności,leczżyciewniewolinowychstereotypów,schematycznych
póznowoczesności.WksiążkachDygata–coznamienne–pozyte
reprezentująprzedewszystkimwyemancypowanekobiety:Ludka
NatolskazJezioraBodeńskiego,DodozPożegnań,OlazPodróży,
AgnieszkazDisneylandu.Nowoczesnośćjestrolągranąwstarych,
znanychdekoracjachmieszczańskichdomów,staroświeckichro-
