Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BuntyinostalgieStanisławaDygata
19
Odpierwszejpowojennejpowieści,JezioraBodeńskiego,do
ostatnich:KarnawałuiDworcawMonachiumStanisławDygat
nieustanniepowracałdokwestiitożsamościnarodowej.Tosprawa
dlaniegoniejednoznaczna–nietylkodlatego,żezwiązkirodzinne
czyniłygowrównejmierzePolakiem,coFrancuzem.Tenakurat
wybórpisarzrozstrzygnąłstosunkowowcześnieinajłatwiej–na
korzyśćpolskości.Problememstawałosięnatomiastpozytywne
określeniepolskości.Zaromantycznymiwzorcamiczyprzeciw
nim?ŚwiadectwemtegokonfliktujestJezioroBodeńskie.Boha-
terpowieści,zniesmakiemwspominającklęskęFrancjiwwojnie
zNiemcami–mówizwyrzutem:„Gdybyśchoćjednąrzeczzrobiła
nietakprzemyślnieiprzewidująco,aległupio,takgłupiopopol-
sku:niepotrzebnieawspaniale”.Romantycznepolskiepołączenie
daremnościiwzniosłościjestdlaautoraJezioraBodeńskiegosynoni-
memdumy,godności,honoruwtamtymhistorycznymmomencie
niemieckiegoBlitzkrieguwEuropie.
Polska„głupota”i„wzniosłość”przeciwstawionezostająopor-
tunizmowiZachoduniedlatego,żeDygatwolimalowniczebo-
haterstwoodpolitycznegorozsądku,leczdlatego,żebuntujesię
przeciw,jegozdaniem,wyrachowanejiwygodnejzgodzieEuropy
nato,bywwielkimspektakluhistoriirolebohaterówiofiarzawsze
przypadałyPolakom.
Możnabypowiedzieć,żetaczęśćduszypisarza,któradziedzi-
czypofrancuskichprzodkachracjonalizm,chłodnyrachunekmy-
śli,pozwalamuodkryćobłudęZachodu:publicznieoklaskującego
polskiebohaterstwo,askryciepochwalającegowłasnązapobiegli-
wośćpolityczną.Natomiastinnaczęśćjegoduszy,przechowująca
romantycznykultofiary,wiążeDygatauczuciowoztymrodzajem
męstwaideterminacji,jakiedostrzegawsamotnejwalcePolaków
owartośćnajbardziejpodstawową–bytpaństwaurządzającego
się,jakobrazowopisałkiedyśAndrzejBobkowski–w„pokoju
przechodnim”Europy.BohaterJezioraBodeńskiegookreślatęnie-
stabilnąsytuacjęhistorycznopolitycznąjeszczedosadniej:„Nie
wiecie–zwracasiędointernowanychwKonstancyEuropejczyków
–cotojestwisiećnakrzyżumiędzydwomałotrami”.Uświadamia
imisobie,żemesjanizmtonieekscentrycznapoza,leczhistorycz-
nakoniecznośćPolaków,stalebroniącychwniepewnymmiejscu
Europywłasnejtożsamościistanuposiadania.
