Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzełomXIXiXXw.—MaxVERWORN
(1863–1921;niem.fizjologifilozof)sformułował
definicję,którazachowujeswąwartośćdodziś:
„komórkajestpodłożem(podścieliskiem)wszyst-
kichfunkcjiżyciowych”(por.[P4,s.8]).
1902—EmilHermannFISCHER(1852–1919;niem.
chemikorganikibiochemik),geniuszwdziedzinie
biochemiistrukturalnej,pionier—wrazzF.HOF-
MEISTEREM—chemiipeptydówibiałek.Za
pracewdziedziniecukrów(syntezaglukozy),
zasadazotowych(wyjaśnieniebudowypuryn
iichpochodnych)orazbiałek(syntezachemiczna
peptydów)stałsiędrugimlaureatemnagrody
Noblawdziedziniechemii(1902r.;pierwszym
byłJ.H.van’tHoffw1901r.—jedenztwórców
współczesnejchemiifizycznej).Wprowadziłter-
minpeptydy,składająctosłowozczterech
pierwszychliternazwypeptony(produktroz-
szczepieniabiałekpodwpływempepsyny)oraz
ztrzechostatnichlitersłowapolisacharydystoso-
wanegowchemiicukrów.Wwynikuwieloletnich
wysiłków,E.Fischerdokonałlaboratoryjnejsynte-
zypierwszegowolnegopeptyduglicyloglicyny
(1901),aw1907r.18-aminokwasowegopeptydu
(15cząsteczekglicynyi3cząsteczkileucyny).
1909
—
Wilhelm
Ludwig
JOHANNSEN
(1857–1927;dun.botanikigenetyk).Wprowadził
donaukipojęcia:gen(1909),genotypifenotyp.
1910—ThomasHuntMORGAN(1866–1945;amer.
biologigenetyk;1933—laureatnagrodyNobla)
rozpocząłbadanianadmutacjamiuDrosophila,
któredoprowadziłydosformułowaniaiopraco-
waniatzw.chromosomowejteoriidziedziczno-
ści;genprzekształciłsięzsymboluwmaterialną
cząstkęzlokalizowanąwchromosomie.
1912—AlexisCARREL(1873–1944;franc.fizjolog
ichirurg),wlatach1909–1939—kierownik
oddziałuchirurgiidoświadczalnejwInstytucie
RockefellerawNowymJorku.Opracowanaprzez
niegometodahodowlitkanekpozaorganizmem
umożliwiłapoznanieżyciapojedynczychkomórek.
JestlaureatemnagrodyNobla(1912)orazautorem
książkifilozoficznejpt.„Człowiekistotanieznana”.
1913—WilliamHenryBRAGG(1822–1942;oj-
ciec)iWilliamLaurenceBRAGG(1890–1971;
syn)(ang.fizycy).Wykorzystalidyfrakcjępro-
mienirentgenowskichdobadaniastrukturykrysz-
tałów,wprowadzająctzw.technikęBraggówdo
krystalografiirentgenowskiej.Obajotrzymalina-
grodęNobla(1915).
1921—FrederickGowlandHOPKINS(1861–
–1947;ang.biochemik),jedenzpionierównauki
owitaminach.Wyodrębniłiprzeprowadziłanalizę
glutationu(†-glutamylo-cysteinylo-glicyna;skrót
—GSH)—komórkowegoukładuoksydoreduk-
cyjnego(GSHqGłSłSłG)chroniącegogrupy
łSH,m.in.wieluenzymów,przedutlenieniem.
WyróżnionynagrodąNobla(1929).
1922—TheodorSVEDBERG(1884–1971;szwedz.
chemik)skonstruowałpierwsząultrawirówkę
analitycznąiwykorzystałjądooznaczaniamas
cząsteczkowychzwiązkówwielkocząsteczkowych
(np.hemoglobiny).JestlaureatemnagrodyNobla
(1926).
1926—JamesBatchellerSUMNER(1887–1955;
amer.biochemik)wydzieliłpierwszyenzym
wpostacikrystalicznej,tj.ureazę,iudowodnił
jejbiałkowąbudowę.Wroku1937wykrys-
talizowałkatalazę.Wyróżnionyzostałnagrodą
Noblawdziedziniechemii(1946).Drugąpołowę
tejnagrodyotrzymali:JohnHowardNORTHROP
zUSAzawykrystalizowaniepepsyny(1930),
atakżetrypsyny(1932)ichymotrypsyny(1936)
orazichpreenzymów(zudziałemM.Kunitza),
jakrównieżWendellMeredithSTANLEYzUSA
zawykrystalizowaniepierwszegowirusa,tj.wi-
rusamozaikitytoniowej(1935).Generalniebyła
tonagrodazawyodrębnienieenzymówiwirusów
wczystejpostaci.
1930—HansFISCHER(1881–1945;niem.chemik
organikibiochemik).Zabadaniapiroluiukładów
pirolowychwchodzącychwskładbarwników
krwi,żółciizielonychliściuzyskałnagrodęNobla
(1930).Przeprowadziłonsyntezęhematyny
(1929),heminyibilirubiny(1931),atakżeosta-
teczniewyjaśniłbudowęchlorofilu(1939).Należy
podkreślić,żepracenadbarwnikamikrwiizielo-
nychroślin,którerozpocząłwpołowielatsześć-
dziesiątychFelixHOPPE-SEYLER(1825–1895),
rozwinęliznaczącodwajwybitnipolscybiochemi-
cy,amianowicieMarceliNENCKI(1847–1901)
nadhemoglobinąorazLeonMARCHLEWSKI
(1869–1946)—nadchlorofilem.
1931—E.RUSKA,M.KNOLLiB.vonBORRIES
(Niemcy)opierającsięnaodkryciach,których
autorembyłLouisVictordeBROGLIE(franc.
fizykteoretykwzakresieteoriielektronuibudo-
wyjądraatomowego;1929r.—laureatnagrody
Nobla),skonstruowalipierwszymikroskop
elektronowy—przyrządelektronooptyczny,wy-
korzystującywiązkęelektronowąisoczewkimag-
netycznedotworzeniasilniepowiększonychobra-
zów(dook.250000×)bardzodrobnychszczegó-
łówbudowymaterii.Zdolnośćrozdzielczamikro-
skopuelektronowegodochodzido0,2nmijest
500–1000×wyższaodtakiejzdolnościmikrosko-
puświetlnego,przyrząduzapewniającegopowięk-
szeniedookoło2000×obrazów,przedmiotówlub
ichszczegółówniedostrzegalnychdlaokaludzkie-
go,tj.mniejszychodokoło0,1mm.
1934—FritzZERNIKE(1888–1966;hol.fizyk)
opracowałzasadękontrastufazowego,uzyskując
nagrodęNobla(1953).
1938—FirmaSiemenswNiemczechwyproduko-
wałapierwszyużytkowymikroskopelektro-
nowy.Odsłoniłonnowy,zdumiewającyświat
5
