Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Działoszyński-Cywilizacja
interesującydlaBraudela,jakohistoryka,jestoczywiścieostatniprzypadek.
Cywilizacje(jakoprzedmiotybadań)toprzypadkiDdługiegotrwania”(longue
durée)jednostkitele-historiiprzeciwstawioneDhistoriiwydarzeniowej”.Pojęcie
cywilizacjiściślewiązałosięzBraudelowskimprogramembadańhistorycznych
nadprocesamisekularnymi(wielowiekowymi).Cywilizacjetoprzedmioty
badańinterdyscyplinarnych-postulowanieprzezBraudelatożsamościideal-
negoprzedmiotubadańróżnychnaukjestpewnegorodzajuwyrazemideału
jednościnauk(przynajmniejhumanistycznych),zachętądoprzezwyciężania
Dumysłowegopodziałupracy”.Wnawiązaniudopewnychwątków,którepoja-
wiąsięwniniejszejpracy,nieodrzeczybędziedodać,żedlaBraudelahistoryk
matrzyzadania:1)nauczaniehistoriipoprzezopowiadanieoprzeszło-
ści(Braudelexpressisverbisstwierdza,żebadanieprzeszłościjestzadaniem
pomocniczymwzględemnauczaniaoniej;Braudelowskihistorykpowinien
byćwpierwszymrzędzienauczycielem,adopieropotembadaczem),2)rozu-
mienieteraźniejszości,3)prognozowanieprzyszłości.Ideacywilizacjijest
jednymznarzędziintelektualnych,mającychsłużyćścisłemupowiązaniutych
wzajemniewarunkującychsięzadań.StądwjegoDgramatycecywilizacji”nie
pojawiająsięcywilizacjestarożytne(lubszerzej:martwe),np.staroegipska,
babilońska,aztecka.Jestwniejmiejscetylkodlacywilizacjiżywych,teraźniej-
szych,kulturydawnezaśpojawiająsiętylko,jeślipewneichelementywciąż
pozostajążywe,pomimoupływustuleci.Natymwłaśniepolegalonguedurée.
2.
SłowoDcywilizacja”wywodzisięodłacińskiegorzeczownikacivis-(obywa-
tel’iprzymiotnikacivilis.Łacińskacivilitasoznaczałamiejskitrybżyciaibyła
przeciwstawianarusticitas.Różnewariantytegosłowasąobecnewjęzykach,
aleniezostałyzaczerpniętezłaciny.DCywilizacja”niejestsłowempocho-
dzeniałacińskiego,tylkofrancusko-angielskiego;jestsłowemnowożytnym.
Wśladzafrancuskąlacivilisationiangielskąthecivilizationpojawiłysięinne
wersjejęzykowe:wniemieckim-dieZivilisation,whiszpańskim-civilisación,
wpolskim-Dcywilizacja”,wrosyjskim-цивилизaция;słowotomożnaodna-
leźćnawetwwęgierskim-civilizáció,ifińskim-sivilisaatio.Jakwidać,zakres
występowaniategosłowajestwyznaczonynieprzezprzynależnośćjęzykado
tejczyinnejrodzinyjęzykowej,aleprzezznajdowaniesięwkręguoddziały-
wańjęzykówfrancuskiegoiangielskiego.
PróżnoszukaćsłowaDcywilizacja”wjęzykuchińskim.Chińskimiodpo-
wiednikamisą:文明(wénmíng)oraz文化(wénhuà).Najważniejszytuznak:文
(wén),oznacza(pismo,literaturę’;wjęzykuchińskimzwracasięwięcuwagę
napiśmiennictwojakogłównyczynnikcywilizacyjny.Drugiezwymienionych
słówoznaczatakżeedukację,przekazywanieumiejętności(sztuki!)pisania
iczytaniaorazznajomościtradycjiliterackiej.DCywilizacjamaterialna”to
物质文明(wùzhìwénmíng),wprzeciwieństwiedoDwartościduchowych”-
精神文明(jīngshénwénmíng);todrugie,podobniejakwjęzykacheuropejskich,
wiążeduchowośćzreligijnością.DCywilizowanespołeczeństwo”to文明社会
