Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1Lacivilisation-narodzinypojęciawjęzykufrancuskim
27
dobrym,anizłym,żeniemaonanicnót,aniprzywar,gdyżkategoriemoralne
dotyczątylkoludzicywilizowanych:
Nieodbiegającjednakodprzyjętegoznaczeniatychsłów,dobrzemożezro-
bimy,jeślisięwobeccałejtejsytuacjipowstrzymamyodsąduiwystrzegaćsię
będziemynaszychuprzedzeń,dopókisięzwagąwrękunieprzekonamy,czy
śródludzicywilizowanych(parmileshommescivilisés)jestwięcejcnótniżprzywar
iwystępków[Rousseau1956:170].
Kolejneważnemiejsceto:DWoczachpoetysprawcamiucywilizowania
człowiekaizgubyrodzajuludzkiegobyłyzłotoisrebro,alewoczachfilozofa
sąnimiżelazoizboże”[Rousseau1956:197](Pourlepoète,clestlloretllargent,
maispourlaphilosophiecesontleferetlebléquiontciviliséleshommesetperdule
genrehumain).Genewczykzarysowujetuszkicowącharakterystykętrójstop-
niowegorozwojuspołeczeństw:dzikościąnazywastan,wktórymludzienie
znająrolnictwaanimetalurgii;barbarzyństwem-stan,wktórympraktykują
tylkojednąztychsztuk,czyniątowsposóbnietrwałylubniedoskonały;
wreszciecywilizowanesątespołeczeństwa,któreopanowałyzarównorol-
nictwo,jakimetalurgię.Odtegomomentujużniedziki,alebarbarzyńca
stanowiprzeciwieństwoczłowiekacywilizowanego:D[ś]podobnieteżbar-
barzyńca(llhommebarbare)nieschyligłowypodjarzmo,któreczłowiekcywi-
lizowany(llhommecivilisé)znosibezszemrania,iwolnośćchoćbynajburzliw-
sząprzekładanadspokojnepoddaństwo”[Rousseau1956:212].Wpolskim
przekładzieostatniegoakapituRozprawyonierównościrazjeszczeprzetłuma-
czonopolicéjakoDcywilizowany”:DRozróżnienietodostateczniepoucza,co
należymyślećotegorodzajunierówności,którypanujewśródwszystkich
ludówcywilizowanych(lespeuplespolicés)”[Rousseau1956:230].
PojęcieDczłowiekcywilizowany”występujetakżewprzypisachautorado
Rozprawyonierówności,np.wuwadze9.:DTakijestwskrócieobrazmoralny,
jeślinieżycialudzkiego,toutajonychpragnieńserdecznychkażdegocywi-
lizowanegoczłowieka(detouthommecivilisé)”[Rousseau1956:245].Nieco
dalej,wtejsamejuwadzewystępujewpolskimtekścierzeczownikDcywiliza-
cja”,któregofrancuskimodpowiednikiem,jakjużstwierdziliśmy,JanJakub
nieposługiwałsię.Chodziofragment,wktórymRousseaupotępiaśrodki
antykoncepcyjne,względniepowstrzymywaniesięodprokreacjizprzyczyn
społecznych,jakokolejnyzgubnywynalazekludziuspołecznionych:
Agdybymsiętakpodjąłwykazać,żerodzajludzkijestzagrożonyusamego
swegoźródła,wsamymowymzbliżeniunajświętszymzewszystkich,przyktórym
nieśmiesięjużsłuchaćnatury,nimsięnieuwzględnistanumajątku,igdzie,wobec
wynikłegozcywilizacjipomieszaniacnótiwystępków(ledésordrecivilconfondantles
vertusetlesvices),czystośćzmieniasięwzbrodnicząprzezorność,aodmowapowo-
łaniadożyciaistotyludzkiej-wprzejawludzkości![Rousseau1956:248].
Wuwadze10.,poopisachorangutana,goryla(pongo)iszympansa,
genewczykpisze:
