Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Działoszyński-Cywilizacja
Podrugie,możliwa,anawetwskazanajestpracanamikrotekstach-nie
nacałychksiążkachczyrozdziałach,tylkonapojedynczychzdaniach.Słowa
występująbowiemwłaśnienapoziomiemikrotekstów-poszczególnych
zdań.Rzeczjasna,trzebapamiętać,żeprzechodzącodsłowadopojęcia,
należyprzekierowaćuwagęzmikrotekstunamakrotekst.
Potrzecie,potosamosłowosięgająnajróżniejsiużytkownicyjęzyka:
filozofowie,historycy,ekonomiści,archeolodzy,antropolodzykulturowi,
prozaicy,poeci.Autorhistoriisłowaipojęcianieograniczasiędoktórej-
kolwiekztychgrup.Traktujeróżnicemiędzyużytkownikamijęzyka(atym
samymmiędzypojęciamitworzonymiprzeznichnabaziejednegosłowa)
niejakoproblem,alejakoprzejawbogactwa.Wtejpracykażdazwymienio-
nychgrupużytkownikówjęzykabędziereprezentowanaprzezprzynajmniej
jednegoprzedstawiciela.Oczywiście,zadaniembadaczajestporządkowanie
znaczeń,aleniezawszelkącenęinieprzezichredukcjędojednej,jedynie
słusznejdefinicjipojęcia.
Monografiasłowaipojęcianierościsobieprawdowymienieniawszyst-
kichmożliwychwystąpieńdanegopojęciauwszystkichmożliwychautorów,
bojesttopoprostuniemożliwe.Innyautor,którypodjąłbysiętegosamego
zadania,zwróciłbyuwagęnainneznacząceprzykłady,awrezultacienapisałby
niecoodmiennąhistoriętegosamegopojęcia.Zewzględunaogrommate-
riału-nawetprzyuwzględnieniuwstępnychkryteriówselekcji-możliwości
doboruznaczącychprzykładówsąduże,atentypbadaniacechujesięwiększą
doządowolnościniżnp.monografiamyślicielaczyszkołyfilozoficznej.
NapotykającnasłowoDcywilizacja”(takżewwariantach:Dcywilizować”,
Dcywilizowany”,Dcywilizacyjny”),możemyzadawaćsobienastępującepyta-
nia:
1.CzywdanymużyciusłowoDcywilizacja”mogłobybyćzastąpione
jakimśsynonimem?Jeślitak,tojakim?Wjakichkontekstachsłowotojest
niezastąpione?
2.CzywdanymużyciusłowoDcywilizacja”jestantonimemjakiegoś
innegosłowa?Jeślitak,tojakiego?
3.CzywdanymużyciusłowoDcywilizacja”niejestzbędne?Czyusu-
wającjezdanegowyrażenia,tracimyjakąkolwiekporcjęinformacji?Inaczej
mówiąc,czysłowotoniepełnifunkcjiornamentu?
Odpowiedzinatepytaniapozwoląusystematyzowaćużyciabadanego
słowaorazpodzielićteużyciana:1)swoiste(wktórychniesposóbwskazać
synonimudladanegosłowa),2)alternatywne(możliwejestwskazaniesyno-
nimu),3)zbędne.Dwapierwszesposobyużyciasłowauznajemyzawłaściwy
przedmiotnaszegobadania,sposóbtrzeci-zaużycieniepożądaneiniein-
teresującezfilozoficznegopunktuwidzenia.Ciekawajestteżkwestia,czy
możnapokusićsięowskazaniebłędnychużyćbądźnadużyćdanegosłowa
wjęzykupotocznym.Zabłędneużyciemożnauznaćnp.takie,zaktórymani
niestoiżadnezeznaczeńopisanychwhistoriipojęcia,aniniemożnazrekon-
struowaćnowegoznaczeniadladanegoużycia.
