Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I„Antek”i„Grzechydzieciństwa”.
PrzełomwtwórczościBolesławaPrusa
KażdesyntetyczneujęciepisarstwaBolesławaPrusawskazujedysonansmiędzy
okresemwczesnymadojrzałym.Istnienietejróżnicywydajesięwszelakotak
naturalne,iżniekonieczniedomagasięuzasadnienia,którewykraczałobypoza
stwierdzeniefaktu.Proponowanewyjaśnieniaodwołująsiębowiemalbodowar-
sztatuliterackiego,któryPruszdecydowanieudoskonaliłwlatachosiemdzie-
siątych,albo-chociażniekiedyobastanowiskapojawiająsięłącznie-rzekoma
konwersjapolegałabynaporzuceniupozytywistycznychnzłudzeń”ipowrociedo
romantycznieujmowanejnegzystencji”
.
Obastanowiskaniesątrafne,aprzyczynątegostanurzeczyjestbrakprecyzyj-
negoujęcia,określającegomoment,wktórymdoszłodozmiany.Tazpozorunie-
uchwytnakwestiastajesię,jaksądzę,oczywista,jeślizestawisiędwateksty,które
-zróżnychprzyczyn-mającharaktergraniczny.Panujebowiempowszechna
zgoda,iżnowelaAntekstanowinajwiększeosiągnięciewczesnegookresu,bę-
dącwręczwzorcową(napoziomietreściiformy)realizacjąpozytywistycznego
programu.RówniepowszechnyjestkonsensusdotyczącyGrzechówdzieciństwa,
któreuznajesięzapierwszedojrzałedziełoPrusa.Międzyrokiem1880a1883
musiałazatemsiędokonaćzasadniczaprzemiana,którapozwoliłapisarzowipo-
rzucićwcześniejsząwizjęliteratury,mimoiżwjejrealizacjiosiągnąłjużznaczące
sukcesy.Celemniniejszegorozdziałujestnakreśleniekształtówowejmetamor-
fozyzapomocąanalizyporównawczej,którazestawiiskontrastujeobautwory.
Istniejąconajmniejtrzypoziomypozwalającenaprzedstawienietegoproble-
mu.Pierwszydotyczymiędzyludzkichwięzi,ojakichinformujenarracja:młody
bohaterzawszebowiemmadoczynieniazarównozrówieśnikami,jakidorosły-
mi.Drugąpłaszczyznęstanowikwestiaetycznazwiązanazmechanizmemod-
rzucenia,któremuniektórepostaciepodlegają.Trzeciasferapodejmujeproblem
literaturyorazzadań,jakiespełniawramachprogramuromantycznegoipozyty-
wistycznego.
