Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Geniuszzsieci
23
obejmujenawetnajciemniejszestronyludzkiejosobowości.Wznacznejmierze
zawdzięczamytoponadnarodowejsiecipowiązańliterackichiznacznejswobo-
dzietowarzyszącejtworzeniusięnowegoteatruorazjegoaktywnejizróżnicowa-
nejpubliczności,wiążącejgozżyciem.
Wówczesnychteatrachpublicznych,którezrodziłysięsamorzutnie,zinicja-
tywyobywatelskiej,iwyrosłyzdnianadzień,jakprzysłowiowegrzybypodesz-
czu,stykałysięnajróżniejszewarstwyspołeczeństwa,odnajwyższejarystokracji
donajbardziejplebejskiego-alewypłacalnego-motłochu.Boteatrpubliczny
byłinteresemprywatnym.Byłtointeres,naktórymmożnasiębyłodorobić,choć
rzeczjasnadotyczyłotoraczejniezbytlicznejgrupyosób.Szekspirtakżesiędo
niejzaliczał.
Wprawdzieteatrypowstałyjaknajbardziejnzinicjatywyobywatelskiej”,
alenieutrzymałybysiębezwsparciadworu,rząduiarystokracji.Każdatrupa
teatralnamusiałamiećswegoarystokratycznegopatrona.Wśredniowieczu
wędrowniaktorzynależelidobarwnegotłumunludzigościńca”,którzybyli
utrapieniemwładzyisamorządówlokalnych.Terazchodziłooto,bywyodręb-
nićokreślonąilośćstałychzespołów,działającychpodciągłąkontrolą,podobnie
jakzorganizowanosiećwydawców,równiestaranniekontrolowaną.Alemecenat
dworubyłniezbędnytakżedlatego,żewładzemiejskie,przypoparciuznacznej
częściobywateli,zwalczałyteatryjakoogniskazepsuciamoralnegoirozsadniki
zarazywsensiejaknajbardziejdosłownym.Inicjatywaobywatelskaścierałasię
tuzobywatelskąkontrofensywą,nietylkopurytańskiejproweniencji.Jedynie
władzacentralnamogłaskuteczniewspieraćteatrywciągłymstarciuzpotężnym
mieszczaństwemLondynu.
Siećpowiązańliterackichbyławznacznejmierzeniezależnaodrelacjipoli-
tycznychireligijnych.Włochyoparłysiępokusomreformacjiipozostałykrajem
katolickim,apapieżbyłjednymznajbardziejzagorzałychinieprzejednanych
wrogówprotestanckiejAngliiijejwładczyni,aleprzecieżSzekspirnietylko
korzystałzwłoskichźródeł,lecznawetzwielkąchęciąprzenosiłdoItaliiakcję
swychsztuk,dbającprzytymnaogółorealia.Czyrzucatocieńnajegopatrio-
tyzm?Niktniepotraktowałbypoważnietegopytania.Cowięcej,owaegzotyka
jestczymśniebywalenośnymwjegotwórczości.Znacznieprzyczyniasiędo
nadaniawymiaruuniwersalizmujegotwórczości,stanowiprzytymwyzwanie
dlawszelkiejzaściankowości.Licznibadaczezwracająuwagęnato,żeusytu-
owanieakcjinaegzotycznymgruncieułatwiaautorowipodejmowanietrudnych
iniewygodnychtematówbezpopadaniawkłopotyzcenzurą,bardzowówczas
dokuczliwą,anawetgroźną.Wydajesięjednak,zeSzekspirbardziejtroszczył
sięorozległośćhoryzontówniżowłasnąskórę,którazresztą,dziwnymtrafem,
nigdyniebyłazagrożona,choćokazjiniebrakowało.
