Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzłowiekimoralnośćwmyśliJackaWoronieckiego...
kryćwniejodpowiedzialnośćwobectego,kimjesteśmyiwobecsytuacji,wktórej
żyjemy,awyzwolićsięodtego,coodpowiadałowyłączniepotrzebomdawnych
czasów.Wiernośćiwolnośćsądwomawarunkami,bezktórychnieistniejesens
historii,gdyżhistoriajestciągłymtrwaniemprzybierającymcoraztonoweformy108
PrzykłademindywidualistyokresuoświeceniabyłwEuropie—wedługnaszego
uczonego—J.J.Rousseau.
KrańcowyindywidualizmRousseau—piszeWoronieckioautorzeUmowyspołecz-
nej
—negujeistnieniepodstawprzyrodzonych,zmuszającychnasdoskupieniasię
wzwiązkispołeczne.Rzuconeprzezeńhasłoumowyspołecznejjestkrańcowym
wyrazemtegozapatrywania,żeżyciespołecznejestczymśdowolnymwżyciu
ludzkim,żeniejestonobynajmniejkoniecznym,wypływającymzkonieczności
naszejnatury,leczżemożebyćnawetszkodliwymdlaludzkości109
WpodobnysposóbpoglądyautoraUmowyspołecznejinterpretowałwczasachnam
współczesnycho.Krąpiec,któryindywidualistycznepojmowanieprzezJ.J.Rousseau
naturyczłowiekawyjaśniałwnastępującysposób:
J.J.Rousseau[ł]wychodzizniewątpliwegotwierdzenia,że»każdyczłowiek
rodzisięwolny«,cowjegorozumieniuznaczytyle,żekażdyczłowiekcieszysię
niezbywalnymstanemwolności,którąposiadaodurodzenia.Przytymniechodzi
tuowolnośćludzkichdecyzji,wolnośćwyboru,aleosposóbistnieniaczłowieka.
Istnienietojestniezależneodinnych,aowaniezależnośćjestczłowiekowiwro-
dzona.Namocytejniezależnościczłowiekniemożenikomupodlegać,aposłuszny
możebyćtylkosobieiswoimnakazom110
Woronieckizasadniczopodejmowałsiękrytykiindywidualizmu,który—jakza-
uważał—zrodziłsięwczasachodrodzeniaweWłoszechirozwinąłsiępóźniejweFran-
cji.Nieanalizowałszczegółowiejfilozoficznychzałożeńindywidualizmuangielskiego,
108
L.Giussani,Ryzykowychowawczejakotworzenieosobowościihistorii,przeł.zwłosk.Aleksander
Surdej,Kielce2002,s.108.
109
J.Woroniecki,Etyka,[w:]Zarysfilozofii.Pracazbiorowa,t.2,Lublin1929,s.208.Zob.A.Szymański,
Stanowiskoreligiiwszkole,Włocławek1918,s.5.Zob.także:S.E.Zawadzka,RousseauJanJakub.
JanJakubRousseaujakoprzedstawicielracjonalizmuOświeceniafrancuskiego,Warszawa2009,
s.167-177.
110
M.A.Krąpiec,Ja-człowiekwyd.V
.poprawione,Lublin1991,s.347.
54
