Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Poznaniespołeczne
Wrazzpojawieniemsiękomputerówpsychologowiezaczęliopisywaćfunkcje
umysłujakoporównywalnezmacamiczypecetami.Taksamojakkomputer,
ludzkimózgjestwstaniemagazynowaćiwydobywaćwspomnienia.Odstęp-
stwaodracjonalnegomyśleniaczęstosąokreślanejakobug,błądwsystemie
operacyjnym,lubjakoskuteknaszejnograniczonejpojemnościprzetwarzania”
czyograniczenianpoznawczejprzepustowości”wwynikustresu7.
Komputerdostarczaporęcznegosłownictwadoopisupewnychfunkcjimózgu
ijegoograniczeń,niemniejnaszmózgtaknaprawdęniemagazynujewspomnień
inieprzetwarzainformacjitak,jakrobiątokomputery.Cowięcej,ponieważ
komputerynietroszcząsięoprzyszłość,nieobawiająsięśmiercilubodrzuce-
nia,niedoświadczająradości,żalu,zazdrościaniżadnejinnejemocji,metafora
umysłujakokomputerajestniekompletnyminiezadowalającymprzedstawieniem
życiaumysłowego.
Pewnadługoutrzymującasięmetaforaumysłuokazałasięwyjątkowonie-
trafiona:tabularasaczybiałakartaautorstwaJohnaLocke)a(okołoroku1600).
Metaforataukazujenaszeumysły,osobowościicechyjakorezultatwyłącznie
uczeniasięidoświadczeń,takjakbyśmyzapisywaliczystąkartkę.Ideatautrzy-
mywałasięcałewieki,zostałazentuzjazmemprzyjętanapoczątkuXXstulecia
przeznurtypojawiającesięwtymokresiewpsychologii-psychoanalizęibeha-
wioryzm.Jeżelijesteśnieśmiały,to-ztejperspektywy-stojązatymtwoje
doświadczeniazrodzicami,aotrzymanenagrodyikaryuczyniłycięosobą
nieśmiałą.JohnWatson,założycielbehawioryzmu,posunąłsięnawettakdaleko,
żestwierdził,iżmającwystarczającąkontrolęnadśrodowiskiemiwłaściwąkom-
binacjęnagródikardodyspozycji,byłbywstanieuczynićzdowolnegolosowo
wybranegoniemowlęciakażdego-lekarza,prawnika,żebrakaczyzłodzieja
8
.
IchociażWatsonowiudałosięnauczyćdzieckostrachunawidokkrólika,na
szczęścienigdyniepodjąłpróbdłuższegoeksperymentumającegozamienić
dzieciwżebrakówlubzłodziei.
Tenskrajnypogląddotyczącyludzkiejplastyczności,żemożesz-zostać-kimkol-
wiek-zechcesz,nadalutrzymujesięwspołeczeństwie,jednakwświetlenaukowych
dowodówopredyspozycjachgenetycznychniejestjużpodtrzymywanywśród
psychologów.Bliźniętajednojajowe,rozdzielonetużpoporodzieiwychowy-
wanewróżnychrodzinach,mimowszystkoujawniająuderzającepodobieństwo
wzakresiezwyczajów,zachowań,nawyków,postaw-nawetpoglądówpolitycz-
nych.Natomiastrodzeństwowychowywanewtejsamejrodzinieniestajesię
dosiebiecorazbardziejpodobneosobowościowo9.Dzieciprzychodząnaświat
zumysłem,wktórymzaszłojużcałkiemsolidneprogramowaniewstępne,ztem-
peramentem,gotowościądoopanowaniajęzykaikultury,anawetzwrodzonymi
oczekiwaniamicodofunkcjonowaniaświatafizycznegoispołecznego.PaulBloom
zewspółpracownikami
10
odkrył,żejużtrzymiesięczneniemowlętaoglądające
krótkipokazkukiełkowybędąnastępniewyciągałyrączkidokukiełki,której
