Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
EwaRudnicka
sięnajwyższymrozwojempsychicznymispołecznym,posługującasięmową
symboliczną).
Bardzociekaweuzupełnienietychopisówzawartejestwdefinicjipoda-
nejwISJP:(Człowiektoistotatakajakmy[wyróżnienie-E.R.]-mająca
zdolnośćmyślenia,mówienia,posługującasięnarzędziami,tworzącakulturę).
Wkategoriachmyśleniapotocznegoinurtówsemantykiodwołującychsiędo
potocznościtowyróżnioneuzupełnieniemogłobynawetzostaćuznaneza
niezależnąichybawystarczającądefinicję,możnabyjenawetuznaćzabliskie
codokonwencjidefiniowaniuwNMS(naturalnymmetajęzykusemantycz-
nym,Wierzbicka2006:39-41),bowdużejmierzesprowadzaonopojęciedo
elementówNMS,choćoczywiścieokreślenieistotanależałobyzastąpićjakąś
prostąjednostkąsemantyczną,jaknaprzykładktoś.Wspominamotymnie
bezprzyczyny,ponieważdefinicyjnejekwiwalencjiczłowiekaiktosiachciałabym
wdalszejczęścipoświęcićparęsłów.
Wydajesię,żenapoziomieogólnejrefleksjipoznawczejtakopisane
wsłownikachznaczeniewcaledobrzeoddajekonceptualizacjęczłowiekaprzez
ludzi.Wtymteżznaczeniuczłowiekjestnajczęściejużywanywdefinicjach
innychsłów.Fakt,żesłowobardzoważnewleksykoniekażdegozjęzyków,
ajednakniezaliczanedopojęćuniwersalnych(Wierzbicka2006:53-60),jest
wykorzystywanewdefiniowaniuleksykograficznym,zachęcadorefleksjinad
funkcjami,wjakichczłowieksięwtychdefinicjachpojawia.
Człowieka2wdefinicjachwzasadzieniejestdużo,chociażwynikiprzeszu-
kiwaniadaływsumiebardzobogatymateriałdoanalizy.Dokładnabowiem
ekscerpcjamateriałudefinicyjnegozawartegowUSJP(2003)dajeniecoponad
3000artykułówhasłowych,wktórychwystępująopisydefinicyjnezelementem
człowiekodnoszącesięzarównodoprostychjednostekleksykalnych,jakijed-
nostekzłożonych(frazeologizmów,określeńterminologicznych,przysłów).Nie
oznaczatojednak,żetylkow3000definicjiwystąpiłokluczowesłowo,ponie-
ważniektóreartykułyhasłowe,charakteryzującesłowacechującesiępolisemią,
zawieraływięcejniżjednądefinicjęzomawianymsłowem.
Jeślichodzioogólneobserwacjedotyczącewystąpieńczłowiekawdefi-
nicjach,towyrazwystępujenajczęściejwdefinicjachhasełrzeczownikowych,
rzadziejwdefinicjachhasełprzymiotnikowychiczasownikowych(określają-
cychprocesyzachodzącemiędzyludźmi,procesydoświadczaneprzezludzi,
rzadziejnazywającychczynnościwykonywaneprzezludzi),sporadyczniezaś
wdefinicjachinnychklaswyrazowych.Innecharakterystycznezjawiskatomię-
dzyinnymiprawidłowościdotyczącedefinicjiznaczeńwtórnych,nazwnarodo-
wości,antropocentrycznościopisów,stosowaniaformułydefinicjizakresowej
orazhipo-ikohiponimówużywanychwymienniezczłowiekiem.
2Wekscerpcjiuwzględnianorównieżdefinicje,wktórychwystępowałsupletywnyte-
matludz)-.
