Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wprowadzenie
istnieniemzławczłowieku,oniwyjaśniająwielkądolegliwość,
jakąjestwojna,złemtkwiącymwniektórychlubwszystkich
państwach.Stwierdzenietojestnastępnieczęstoodwracane:
jeżelizłepaństwaprowadząwojny,todobrepaństważyłybyze
sobąwpokoju.Poglądtenmożnaprzypisać,wzróżnicowanym
zakresie,PlatonowiiKantowi,XIX-wiecznymliberałomiso-
cjalistom-rewizjonistom.Zgadzająsięonicodosamejzasady,
aleróżniąwkwestiidefinicjipaństwdobrychoraztego,jakje
powołaćdoistnienia.
Oilemarksiścispychająliberalnyobrazświatanadrugiplan,
otyleinniwymazujągocałkowicie.SamRousseaugłównych
przyczynwojnyniedoszukujesięaniwludziach,aniwpań-
stwach,alewsamymsystemiemiędzynarodowym.Rozważając
postępowanieludzipozostającychwstanienatury,zauważaon,
żejedenczłowiekniemożezacząćzachowywaćsięprzyzwoicie,
jeżeliniemażadnejpewności,żeinniniebędąmogligoznisz-
czyć.NastępniewprzyczynkowymesejuL
’étatdeguerre(Stan
wojny)orazwkomentarzachdodziełabbédeSaint-Pierre’a
Rousseaurozwijatęmyśliodnosijądopaństwfunkcjonują-
cychwstanieanarchii.Danepaństwomożechciećżyćwpoko-
ju,alemożebyćzmuszonedorozważeniapodjęciawojnypre-
wencyjnej;jeżelibowiemnieuderzywsprzyjającymmomencie,
możezostaćzaatakowanepóźniej,gdyprzewagaprzechylisię
nadrugąstronę.Poglądtenstanowianalitycznąpodstawędla
wielupodejśćdostosunkówmiędzynarodowychopartychna
równowadzesił,atakżedlaprogramufederalizmuświatowe-
go.PrzemyconymiędzywierszamiuTukidydesaiAleksandra
Hamiltona,awyrażonywprostprzezMachiavellego,Hobbesa
iRousseau,stanowizarazemnajbardziejogólnewyjaśnienieza-
chowaniapaństworazpodstawowyargumentprzeciwkotym,
którzyźródełpolitykizagranicznejposzczególnychpaństw
upatrująwichstrukturzewewnętrznej.Niektórzyuważają,że
pokójnastąpidziękiudoskonaleniupaństw,innizaśtwierdzą,
żeotym,jakiebędziepaństwo,będądecydowaćjegorelacje
zinnymipaństwami.TęostatniątezęLeopoldRankewypro-
27
