Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Człowiekwświecieidei
Całośćświatazjawiasiębardziejźródłowoniżwszelkiobecny
byt.WłaśniewtensposóbGrecyporazpierwszyopisywalicałość
świata.Całośćowaniebyładlanichjednakczymśoczywistym,
inaczejniepostawilibytakiegopytania.Patoćkakomentował:
Całośćtaniejestjużugruntowanawczymśinnym,wyznaczo-
najesttrwałągranicąnicości;wokółcałościziejepustkanieby-
tu,zktórejwszystkowypływaiznowudoniejwraca21.
Tuwidać,żemetafizykinietraktowałPatoćkajakonaukizajmu-
jącejsiębytemjakotakim.Uważał,żechodziwniejoobiektywne
poznanierzeczy–wówczasniebyłabyniczyminnymniżtylko
naukąpozytywną,byćmożezustalonąwhierarchiiważną,ale
jednakcodozasadynieróżniącąsięodinnychnauk22.Przypo-
mnimy,żepierwotneprzedsokratejskierozumieniepoznaniameta-
fizycznegodotyczyłowłaśniefenomenów,któreumykałynaszemu
doświadczeniu.Heraklit,Parmenides,Anaksagoras,Empedokles
czyDemokrytwskazywalicoś,co–samoukryte–wszystkierzeczy
czynimożliwymi.Iwłaśnieto,coniewidzialne,dawałopoczątek
wszystkiemu–arché.Filozofomgreckimniechodziłooprotofizykę,
leczorelacjęcałegoświatadonieskrytości.Patoćkauważałwszak–
iwtymzgadzałsięzautoremByciaiczasu–żearchéniejestpocząt-
kiembytu,alewłaśnieowanieskrytość,któraróżniłasięzarówno
odideiteologicznych,jakiodwszelkichkonstrukcjifizykalnych.
Metafizykanowożytna
Początekepokinowożytnejtojednocześniepowolnyzmierzch
staregoświata,myśleniametafizycznegowswymtradycyjnym,
arystotelesowsko-scholastycznymznaczeniu.Patoćkauważał,że
pomysłyokońcumetafizykiściślełączyłysięztakzwanąfilozofią
negatywną.Jednymzpierwszych,azarazemnajważniejszymtego
przykładembyłafilozofiaDavidaHume’a,jednymzostatnich–po-
21J.Patoćka:WprowadzeniedofenomenologiiHusserla.Przeł.D.Bęben.
flPrincipia”2001,t.29,s.11.
22Por.M.Heidegger:DieGrundbegrifederMetaphysik.DieGrundbegrife
derMetaphysik.Welt–Endlichkeit-Einsamkeit(Wintersemester1929/30).Frankfurt
amMain2004,s.52inast;J.Patoćka:Descartesametafysika.flćeskámysl”1937,
ć.3–4,s.144.
