Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.
PERSPEKTYWAINDYWIDUALNA
1.1
CZŁOWIEKJAKOPROBLEM
LUBCZŁOWIEKJAKOROZWIĄZANIE
Sposobyradzeniasobiezkryzysemzależąodperspektywypatrzenianaczłowieka.ZaHaslamem
iwspółpracownikami(2020)możnaprzyjąć,żewnauceścierająsiędwietakieperspektywy.Pierwszaznichuznaje,
żewkryzysietoczłowiekstanowiproblem:jestwrażliwy,skłonnydozałamań,dodziałaniapodwpływememocji,
dokierowaniasięheurystykami,dokoncentrowaniasięnasobie,doszukaniawinnych.Dlategopotrzebujejasnych
wskazówek,silnegolidera,paternalistycznegorządu,którywie,cojestdobredlaludzi,ipotrafinarzucićswoje
rozwiązania.Wartozwrócićuwagę,żewłaśnietaperspektywadominujewśróddecydentów.Jesttakżewszechobecna
wmediach.Jesteśmyepatowaniobrazamiludzi,którzywpanicewykupująpodstawoweprodukty.Jesteśmy
przekonywani,żeludzieniemająsilnejwoli,awięcniebędąprzestrzegaćnarzuconychimrestrykcji.Komentatorzy
straszą,żeludzieszybkosięzmęcząiwbrewzdrowemurozsądkowiiostrzeżeniomwrócądostarychnawyków(wyjdą
naspacer,pojeżdżąnarowerze,zorganizująspotkanietowarzyskie).Takiepodejściemaimplikacjepraktyczne,
zktórychnajgorszejestzwlekaniezpodjęciemdecyzjiopartejnarekomendacjachmedycznych,naprzykład
odkładanieizolacji,atakżesurowekaranieosóbwyprowadzającychpsy,spacerowiczówirowerzystów,bądźteż
karaniezbiorowe,czegoprzykłademjestzamknięcieparkówilasów.Analizazachowańludziwwielukrajach
pokazujejednak,żeludzieprzestrzegalirestrykcjiwwiększymstopniu,niżspodziewałysiętegoposzczególnerządy
(którychprzedstawicielesamizresztączęstolekceważąwprowadzoneprzezsiebiezasady;Haslamiin.,2020).
Interesujące,żepowodyowejspołecznejsubordynacjibyłyróżne,alewwiększościzwiązanezzaufaniem:
donaukowców(jakwSzwecji)lubdorządu(jakwNiemczech).Analizy,prowadzonetakżewPolsce,pokazały,
żeosóbintencjonalniełamiącychzakazybyłostosunkowoniewiele,aichprzewinieniabyłyniewspółmierne
dostosowanychkar(WiadomościOnet,24marca2020;„GazetaPrawna”,10marca2020).WPolsce
podporządkowanierestrykcjomwiązałosięjednakzcałkowitymbrakiemzaufaniadoopiekizdrowotnej
ipostrzeganiemjejjakosystemukompletnieniewydolnego(Biliński,2020).Światowebadaniapokazujątakże,
żełamanierestrykcjiczęstoniemiałonicwspólnegozbrakiemmotywacjiczyzniesubordynacją,alewynikało
ztrudnościpraktycznych.Niewszyscymoglipracowaćzdomu–ludziezatrudnieniwsłużbachmedycznych,
trasportowychlubusługowychmusielicoranostawiaćsięwpracy.Niektórzypotrzebowaliprzestrzenibardziejniż
inni,choćbyzpowoduzłychwarunkówmieszkaniowych(Bibbyiin.,2020;Smith,2020).Tubadaczezwracająuwagę,
żekryzys,równieżtenobecny,uderzawnajuboższych,asamwirus,jakkolwiekprowadzidochorobyniezależnie
odstatusu,niejestegalitarny,boniewszyscymogązachowaćodpowiednieśrodkiostrożności,żebysięprzednim
zabezpieczyć.Dlategoważnejest,abyzrozumiećpowodyłamaniazakazówiwuzasadnionychprzypadkachzamiast
karoferowaćodpowiedniewsparcie.Wiemy,żepodejściepunitywneniszczymotywacjędostosowaniareguł,
awkonsekwencjiprowadzidoichłamania,nieposłuszeństwainieporządku(ŁętowskaiSobczak,2009).Podejście
toniejestjednakjedyne.Mamysporodanychwskazujących,żewkryzysie„toczłowiekjestrozwiązaniem”(Haslam
iin.,2020;vanBaveliin.,2020;Kossowskaiin.,2018).Zjegoenergiiimotywacjimożnastosunkowołatwo
skorzystać,przekuwającto,codestrukcyjneidysfunkcjonalne,wnowąjakość.Skupieniesięnatejperspektywie
przynosiwielekorzyści.Najważniejszaznichtomożliwośćwzmocnieniatakichzjawisk,jaksolidarność,pomoc
ikooperacja.Natejperspektywieskupimywięcnasząanalizęwdalszejczęściopracowania.
1.2
PSYCHOLOGICZNEDOŚWIADCZENIEPANDEMII:
NIEPEWNOŚĆILĘK
Lękjestjednąznajbardziejpowszechnychodpowiedziemocjonalnychnapandemię(Ahorsuiin.,2020;Harperiin.,
2020).Lęktouogólnionepoczuciezagrożeniazestrony„obiektu”,któregoniemożnadokładniezlokalizować.
Towarzyszymuczęstoniepewność,czyliobawazwiązanazbrakiemjasnychreguł,którepodpowiadałyby,jakie
zachowaniepozwoliuniknąćzagrożeniaiprzetrwaćwdobrymstaniedanąsytuację(Kossowskaiin.,2018).
Człowiek,takjakinnegatunki,jestwyposażonywmechanizmyobronne,służąceporadzeniusobiezzagrożeniem
(LeDoux,2012).Okazujesięjednak,żeniektórestrategieprzetrwaniazjednejstronyskuteczniezwalczają
zagrożenie,alezdrugiejsprawiają,żeludziejestosującystająsiępodatninadziałaniedodatkowychstresorów.
Naprzykładprzystosowawczejestposzukiwanieinformacjiopandemii,dzieleniesiętymiinformacjami,
uczestniczeniewgrupachdyskusyjnychnatentemat,aleteaktywnościwzmacniająpoczuciezagrożenia.Wtej
sytuacjizatemludzieczująsiępoinformowani,lecztakżebardziejprzerażeni.Poprostuzmieniasięźródło
niepokoju.Samniepokójniesłabnie,aleparadoksalniezostajewzmocniony.Rzeczywiście,wpandemiiCOVID-19
(jakiwinnychkryzysachtegotypu)doświadczamyniepewnościiprzerażenia,dlategożechorobabezpośrednio
zagrażanaszemużyciuorazżyciunaszychbliskich.Tolękpodstawowy.Aletenlękwzmacnianaszaniewiedza.Nie
wiemy,ileosóbjestzarażonych.Niewiemy,czypodjęteprzezpaństwodziałania,takiejakdystansowaniespołeczne,
izolacjalubzamknięcie,sąskuteczne.Niewiemy,jakzastosowanietychśrodkówwpłynienazdrowiepojedynczych
osób,grupicałegospołeczeństwa.Niewiemywkońcu,jakiebędąekonomiczneskutkipodjętychśrodków
zaradczych.Niewiedzątegorównieżnaukowcyidecydenci.Przyjrzyjmysięzaleceniunoszeniamasekwmiejscach
