Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE1
JerzyDuszyński
Pojawieniesięwgrudniu2019rokunietypowejpostaciciężkiegozapaleniapłuczaskoczyłonajpierwsłużbęzdrowia
miastaWuhan,zamieszkałegoprzezblisko9milionówmieszkańców,aniedługopotemcałąchińskąprowincję
Hubei,którejpopulacjaliczy58,4milionaiwktórejtomiastoleży.Rozpocząłsięniezwykleintensywnyokresbadań,
którychgłównymcelembyłaidentyfikacjapatogenupowodującegotętajemnicząchorobęisposobówograniczania
jegotransmisji,aostatecznie–możliwieszybkieograniczenieliczbyśmiertelnychofiarnowejchoroby,atakże
szkód,jakieepidemiaprzynosigospodarceprawiekażdegokrajuświata.Abyuzmysłowićsobieintensywnośćbadań
wtej,wydawałobysię,wąskiejtematyce,wystarczystwierdzić,żedo12września2020rokubazabibliometryczna
PubMedzarejestrowała56245prac,którewswoimtytulelubabstrakciezawierałyhasłaCOVID-19lubSARS-CoV-2.
Wlipcutegorokuopublikowanoich13038,czylidziennieukazywałosięśrednio420prac.Aprzypomnijmy,
żenietypowachorobaoddechowa,którąpierwotniezaobserwowanowgrudniu2019roku,zrekomendacjiŚwiatowej
OrganizacjiZdrowiaotrzymałanazwęCOVID-19wdniu11lutego2020roku,atrzydnipóźniejwywołującyjąwirus
zostałnazwanySARS-CoV-2.Takwięcwwypadkuowychponad56tysięcypracnawłaściwebadania,przygotowanie
dodruku,wysłaniedoredakcjipisma,decyzjęrecenzentówiwreszcieichopublikowaniepotrzebabyłozaledwie
siedmiumiesięcy.
WkrótkimczasieodrozpoznanianowejjednostkichorobowejCOVID-19wielewyjaśniono:zidentyfikowanowirusa
SARS-CoV-2,któryjąpowoduje,zsekwencjonowanojegomateriałgenetyczny,poznano,zjakąprędkościąwirus
mutuje,wyjaśniono,jakimidrogamiwnikadoorganizmuidospecyficznychkomórek.Cowięcej,opracowano
specyficznetestynaobecnośćwirusauzarażonychnimosób,zarównotestymolekularne,wykrywająceobecność
kwasunukleinowegoSARS-CoV-2,jakiserologiczne,wykrywająceobecnośćprzeciwciałspecyficznychwzględem
białekotoczkiwirusa.DośćdobrzepoznanoprzebiegchorobyCOVID-19izidentyfikowanogrupypacjentów,dla
którychCOVID-19niesienajwiększeryzyko.IntensywnieposzukujesięteżlekówiszczepionkinaCOVID-19.Poznano
efektywnesposobyograniczaniarozwojuepidemii,któreminimalizująprawdopodobieństwozarażaniasięwirusem.
Opracowanotakżeróżnescenariuszerozwojusytuacjiepidemicznejwnajbliższychmiesiącach,wszczególności
wniepokojącymnasnajbliższymsezoniejesienno-zimowym.Wszystkiegodokonanowciągukilkumiesięcy.
Porównajmyobecnąsytuacjędoroku1981,gdypojawiłysiępierwszedoniesieniaonowejchorobie(dziśznanejjako
AIDS).WiarygodnetestynaAIDS(wtamtychczasachtylkoserologiczne)byłydostępnedopierowlatach1986–1987.
Natomiastdyskusjaotym,czywirusHIVrzeczywiściejestpowodemAIDS,trwałaażdo1994roku.
Zkoleijednostkachorobowa:ciężkiostryzespółoddechowy(SARS,odang.
severeacuterespiratory
syndrome
),pojawiłasięwroku2002,aidentyfikacjaodpowiedzialnegozaniąpatogenu(wirusaSARS-CoV)oraz
stworzeniewiarygodnychtestówzajęłojużtylkokilkamiesięcy.Odtegoczasunastąpiłarewolucjawbiologii
molekularnej,awszczególnościwdrożonotechnikępolimerazowejreakcjiłańcuchowej(potocznieznanądziśjako
PCR)jakopodstawowenarzędziediagnostyczne.
UdoskonalanietejtechnikiumożliwiłoidentyfikacjęSARS-CoV-2jakoprzyczynyCOVID-19jużwciągukilkunastudni
–pomiędzygrudniem2019astyczniem2020.Chinyoficjalniezgłosiłyzachorowaniananowyrodzajzapaleniapłuc
podkoniecgrudnia2019roku,10styczniabadaczezAustraliiupublicznilipierwszesekwencjegenomuwirusa,ajuż
13stycznia2020rokuszpitalCharitewBerlinieudostępniłtestnaSARS-CoV-2.
To,cobadaczkomibadaczomzajęłokilkalatwwypadkuAIDSikilkamiesięcywwypadkuSARS,wymagałozaledwie
kilkunastudni,gdypojawiłsięCOVID-19.Towielkipostępnaukowy.
PandemiaCOVID-19przykułauwagęspołeczeństwwielukrajów.Pozwoliłaonazbliskaobserwować,jakdziała
nauka,iuzmysłowiławieluznas,żejesteśmywtrakciedynamicznegoprocesupoznawanianowego,wktórym
naukowcyczęstodokonująprzełomówito,cojednegodniajestpewne,drugiegomożesięokazaćnieaktualne.Tak
działanauka.Pandemiajesttragediąmedyczną,społecznąiekonomiczną,alejesttakżelekcjądlanaswszystkich.
Mamynadzieję,żeobserwacjaprocesutworzenianaukiorazjejwpływunażyciecodziennedoprowadzidowiększej
racjonalnościżyciaspołecznegoispołecznejakceptacjiracjonalnychmetodpoznania.
Widzimyjednakrównieżnarastającyopórprzedtąracjonalnością.Rośnieaktywnośćśrodowiskpromujących
irracjonalnepoglądy,niekiedywręczkwestionującefaktistnieniapandemii.Pomiędzytymidwomastanowiskami:
racjonalnymiirracjonalnym,znajdujesięsporaczęśćspołeczeństwa,niecozagubionaiprzytłoczonaogromem
niespójnychinformacji(infodemią).Roląnaukowcówimediówjestdemaskowanietego,coirracjonalne,
ioddzielanietegoodnieuniknionychwpoznaniunaukowymrewizjipoglądóworazścieraniasięróżnychhipotez.
Opiniapublicznanigdyniebyłatakbliskoprocesupoznanianaukowego,zjegomeandrami,przełomami,ale
izsukcesami.Apodstawątychsukcesówwobszarzezdrowiapublicznegojestmedycynaopartanadowodach.
WPolscepierwszyprzypadekCOVID-19rozpoznanooficjalnie4marca2020roku,apierwszyprzypadekśmierci
wwynikuCOVID-19odnotowano12marcategoroku.EpidemiaCOVID-19,zktórąmamyobecniedoczynienia,jest
zjawiskiem,którenietylkozmieniło(inadalzmienia)ogólnystanzdrowiaPolakóworazfunkcjonowanieopieki
zdrowotnejwPolsce,lecztakżemaistotnywymiarekonomiczny,społecznyipsychologiczny.Taepidemiazmieniła
zarównoPolskę,jakiwszystkieinnekrajeświata,już11marcabowiemŚwiatowaOrganizacjaZdrowia(WHO)
oznajmiła,żemamydoczynieniazpandemią,epidemiąowymiarzeglobalnym.Dochwiliobecnej(13września2020
roku)przypadkiCOVID-19odnotowanowkażdymkrajunaszegoglobu,ichogólnazarejestrowanaliczbato28802
775(wedługserwisuECDC,
EuropeanCentreforDiseasePreventionandControl
),aliczbaśmiertelnychofiar
wskaliglobalnejto920931osób.NaterytoriumPolski(ponowniewedługECDC)dochwiliobecnejzarejestrowano
73650przypadkówchorobyCOVID-19i2182przypadkiśmierciwjejwyniku.
