Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Międzymitologiąafolklorem
kańcywsiwierzyli,żewpływaonpozytywnienakondycjęroślin,zwierząt
iludzi.Dawniejuważano,żetowłaśniewczasienowiupowinnosięwykony-
waćniektórepracegospodarskie,magiczneczylecznicze,ponieważczynność
wykonanawtymczasiemiałamiećpozytywnenastępstwa17.
Mlecznośćmiałozapewnićkrowieoblewaniejejwodą(kojarzonąwpol-
skimfolklorzezpłodnością18)podczaspierwszegowiosennegowypasu–
wtymtoczasiedomownicyoblewalisiebienawzajem,gospodynizaśzwierzę-
ta,nabykrowydużomlekadawały”,abymiałytylemleka,niżbyjeprawieroz-
lewaćmożna”19.Wodanietylkozapewniałazwierzęciumleko,posługiwanosię
niątakżewcelachochronnych(turytuałstwarzającyłączysięzrytuałem
ochraniającym)–gospodynistojącawproguoblewałakażdąkrowęwodą,naby
byłaczystaibąkijejniecięły”20.
Wśródrytuałówstwarzającychznajdująsiępraktykimającenpobudzić”
płodnośćkrów.Krowa,będącawwielukulturachświatasymbolempłodności,
wświadomościmieszkańcówwsizyskiwałamianopełnowartościowejdopiero
wówczas,gdybyłacielna21–naPodhalumawianonawet:nŚw.Mikołaju,paste-
rzudobytku,którakrowajałowa,niemazniejpożytku”22.Cielnośćzwierzęcia
próbowanowięczapewnićnaróżnesposoby.Wczasiepierwszegowypasu
krówngospodynigotowanymjajkiemprzygotowanymdlapastuchaokrążała
grzbietykrów–odgłowydoogona–abyprędkostałysiętakieokrągłejakjaj-
ko”23.Wjajku,jakwierzono,tkwizarodekżycia,couzasadniawykorzystywa-
niegowrytuałach,którychcelemjestzapewnieniepłodności24.Abykrowa
stałasięcielna,wMakowie,przykładowo,nagakobietaprzedwschodem
17Por.S.NIEBRZEGOWSKA:vNów”wpolskiejkulturzeludowejigwarach.nEtnolingwistyka”
1992,nr5,s.78.Nówbyłtakżeporądziałaniaczarownicmogącychodebraćkrowiemleko–
okadzeniebydławtymczasiebyłorównieżzabezpieczeniemprzedwiedźmą(praktykite,zali-
czanedorytuałówochronnych,zostanąomówionewdalszejkolejności).
18Por.artykułhasłowy:U.MAJER-BARANOWSKA:Woda.W:Słownikstereotypówisymbolilu-
dowych...,s.153–235.
19B.GUSTAWICZ:Podania,przesądy,gadki...,Częśćpierwsza,s.113.
20Ibidem.Wodąoblewanotakżepastucha,abyniezasypiałprzypilnowaniubydła(zob.
S.WITKOŚ:BajdyiModerówka.Poznań,PaństwoweWydawnictwoRolniczeiLeśne,1977,
s.153),idziewkę,abyniezasypiałaprzydojeniu(zob.B.GUSTAWICZ:Podania,przesądy,gad-
ki...,Częśćpierwsza,s.113).
21Por.nazwyrozbudowaneoczłoncharakteryzującyzwierzę:nkrowacielna”–nazwapod-
kreślającapożądanącechękrowy:płodność,oraznjałowakrowa”–nazwapodkreślającabrak
pożądanejuzwierzęciapłodności.
22B.BAZIŃSKA:WierzeniaipraktykimagicznepasterzywTatrachPolskich.W:Życieifolk-
lorpasterzyTatrPolskichiPodhala.Red.W.ANTONIEWICZ.Wrocław,ZakładNarodowyim.
Ossolińskich,1967,s.146.
23F.KOTULA:Przeciwurokom.WierzeniaiobrzędyuPodgórzan,Rzeszowiaków,Lasowia-
ków.Warszawa,LudowaSpółdzielniaWydawnicza,1989,s.95.
24Por.P.KOWALSKI:Leksykon–znakiświata.Omen,przesąd,znaczenie.Warszawa–Wrocław,
PWN,1998,s.174.