Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NataliaRezmer-Mrówczyńska
cywilizacji25.Wodległejkrainietocząsięteżlosybohaterapowieściutopijnej.
NazwategogatunkuwywodzisięodUtopiiTomaszaMorusa26.Utopiastwo-
rzonaprzezMorusabyłakrajemtotalnegoporządku,krajemszczęśliwości,
którejcelstanowiłozapewnieniemieszkańcomczasunarozwijanieduchowej
kultury.Utopianiebylispołeczeństwempołączonymwspólnotądóbr,nosili
onizjednoliconestroje,unikalizbytkówiprzepychów.Miastoto,zpozoru
idealneibezpieczne,okazywałosięprzestrzeniąkostyczną,niedawałooby-
watelomwłasnejprzestrzeni27:
[...]wUtopiipodżadnympozoremniewolnooddawaćsiępróżniactwu
ilenistwu.Niematamanijednejwiniarniczypiwiarni,anidomurozpusty,
niemażadnejsposobnościdozepsucia,żadnychbrudnychnoranitajemnych
schadzek.Ciągłydozórpublicznyzmuszawszystkichbądźdoustalonejzwycza-
jempracy,bądźdoprzyzwoitejrozrywki.Wśladzatakimiobyczajamicałego
społeczeństwamusiiśćdostatek,aponieważztegodobrobytukorzystająwszy-
scyrównomiernie,przetowUtopiiniewiedzą,cotojestbiednylubżebrak.
NautopijnejwizjimiastaMorusawzorowałsięTomaszCampanella,
tworzącteorięMiastaSłońca.Dominikańskimnichrównieżpostulowałko-
niecznośćwykształtowaniaidealnegospołeczeństwa28.Campanellaposunął
sięwswejkoncepcjiznaczniedalejniżtwórcaUtopii.WPaństwieSłoń-
caobowiązywałyzasadycałkowitejwspólnotywszelkiejwłasności,zarówno
majątków,jakteżżon.ZasadyżyciawMieścieSłońcaprzypominałyregu-
łykomunistycznegosystemu–flkażdemuwedługjegopotrzeb,odkażdego
wedługjegomożliwości”29.
Celemutopistówbyłowykształceniedoskonałychludziżyjącychwide-
alnymmiejscu,doczegoposłużyćmiałwłaściwysystemedukacjiijedna,
dobrzefunkcjonującareligia30.Rodzisięjednakpytanieoskutkizamknięte-
gosystemu,wktóregoramyusiłowanobyumieścićwszystkichludziwedług
jednejmiary,wimiętakpojmowanegopaństwowegoporządku.Nadutopij-
nymcelemujednoliceniawychowawczegoiwyznaniowegozastanawiałsię
LeszekKołakowski:
25
Robinsonada:hasło,[w:]Słownikterminówliterackich,dz.cyt.,s.181.
26
27
T
J.Paszkowski,dz.cyt.,s.152.
.More,Utopia,Lublin1993,s.73.
28
Zob.T
.Campanella,MiastoSłońca,przeł.R.iL.Brandwajnowie,Warszawa1994.
29
J.Paszkowski,dz.cyt.,s.154.
30
S.Drelich,Utopiajakonadzieja.Najważniejszezałożeniakoncepcjiutopijnychstarożytności
iodrodzenia,flDialogipolityczne”2003,nr1,s.16.
18
