Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ła;zadaniaistrukturyurzęduorazjegodziałaniabyłybowiemutajnione.
Dopierosabotaż,jakimbyłowywiezienieiopublikowanieprzezkrakow-
skiegocenzoraTomaszaStrzyżewskiegodokumentówtejinstytucji,wy-
wołałwstrząswśródpolskichelit7.TodziękiStrzyżewskiemuwdużejmie-
rzedoszłowlatach1980-1981dodebatynatematrolicezurywpaństwie
polskim8.
Instytucjacenzury-corzadziejjestprzedmiotemrefleksjinaukowej-była
takżeważnymelementemaparatuprzemocywPRL.Cenzorzy,współpra-
cującyzfunkcjonariuszamiUrzęduBezpieczeństwa(późniejSłużbyBezpie-
czeństwa)iprokuratury,sporządzalinapolecenietychinstytucjiekspertyzy
dotyczącem.in.zarzutuotzw.wrogąpropagandę.Opinietemiałyistotny
wpływ,zwłaszczawczasachstalinowskich,nawysokiewyrokiferowaneprzez
sądywprocesachpolitycznych.Zarazemjednaksprawozdaniacenzorskie
zkontrolipublikacjiiwidowisk,przesyłaneregularniewładzompartyjnym
orazorganombezpieczeństwa,inicjowałydziałaniaoperacyjnefunkcjona-
riuszySBskierowaneprzeciwkośrodowiskomtwórczym.
CzęściątegosystemubyłtakżeurządcenzurywOpolu.Celemniniejszej
pracyjestzrekonstruowaniejegodziejóworazukazanieurzędnikówwnim
pracującychiskutkówichdziałań.Analizadziałalnościopolskiegourzędunie
byłabymożliwadoprzedstawieniawoderwaniuodnajważniejszychzmian
zachodzącychwstatucieizadaniachGUKPPiW,którestaranosięrównież
poddaćanalizie.
Zakreschronologicznyiterytorialnypracywyznaczajądatyzwiązaneze
zmianamiadministracyjnyminaziemiachpolskichpoIIwojnieświatowej.
W1950r.powstałowojewództwoopolskie,któregograniceuległykorekcie
w1975r.WrazzpowstaniemwojewództwautworzonomiejscowyUrząd
KontroliPrasy,PublikacjiiWidowiskzsiedzibąwOpolu.Wciąguniemal
40latistnieniainstytucjata,będącaczęściąGUKPPiW,trzykrotniezmie-
niałanazwę;kolejnobyłto:WojewódzkiUrządKontroliPrasy,Publikacji
iWidowisk(1950-1972),następnieDelegaturaGłównegoUrzęduKontroli
Prasy,PublikacjiiWidowisk(DelegaturaGUKPPIW1972-1981)iostatecz-
nieOkręgowyUrządKontroliPublikacjiiWidowisk(OUKPiW1981-1990).
Wrokpoprzełomie1989r.,decyzjąpolskiegoSejmu,GUKPiWorazjego
strukturyterenoweprzestałyistnieć.
Terendziałalnościcenzorów-województwoopolskie-zostałwybrany
wsposóbzamierzony.RegiontenmiałwyjątkowycharakterwPRL-od
7
CzarnaksięgacenzuryPRL,t.1-2,Londyn1977.
8
Sprawękomentowanotakżewlokalnejprasieopolskiej:Projektustawyocenzurze,BTrybu-
naOpolska”1981z7IV,nr70;Czytanieprojektuustawyocenzurze,BTrybunaOpolska”1981
z23IV,nr81.
15
