Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
Animacyjnykontekstspołeczno-kulturalnejdziałalnościIzabeliCzartoryskiejś
łybysłużyćrozwojowiistotludzkichzgodniezprawaminatury,wtymnatu-
ryspołecznejkażdegonarodu.Widowiskajakopraktykiocharakterzeroz-
wojowym,edukacyjnymiwzmacniającymspołecznewięzimiaływidealnej
republiceJanaJakubazastępowaćteatr,któryiwformie,iwtreścibyłtwo-
remsztucznym,anawetszkodliwym:UDwalataistnieniateatruwszystko
zniszczą"
26
,przekonywał.Wmiejsceteatrufilozofpostulowałwprowadzićwi-
dowiskanaturalne,społeczne,którenarodziłysięwrepublikachitamrozwi-
jałyjakonaturalnakonsekwencjażyciawspólnotowego.Dogronatychwido-
wiskzaliczałzatemkonkurencjesportowe,konkursy,parady,defilady.Każda
zformmiałabyćpubliczniedostępna,cooznaczało:realizowanawotwartej
przestrzeniibezpłatnie,boUWszystkietakieświętakosztujątyle,ilesięchce,
alicznyudziałuczestnikównadajeimdośćwspaniałości"27.Budowaniurela-
cji,zacieśnianiuwięzispołecznychpoprzezspotkaniamiałosłużyćmnożenie
uroczystościiświąt,nadktórymiunosiłbysięduchwspólnotyiupojnaradość,
odczuwaneprzezwszystkichuczestników.Widowiskamiałymiećwięccha-
rakterpubliczny,dobrowolnyiotwarty,dlategoRousseaupisał:Uniechbędą
swobodneiwspaniałejakwy,niechsłońceopromieniawaszeniewinnewido-
wiska;[ś]niechwidowiskostanowiąsamiwidzowie,niechsięstanąaktora-
mi,niechkażdysiebieoglądaikochawinnych,abywszyscyczulisięmocniej
złączeni"
28
.Osiemnastowiecznaformawidowiskowazaproponowanaprzezfi-
lozofa,niejakonaturalnie,formalnieiideowoiluminowałazespółpraktykani-
mowanychprzezCzartoryską.Będącanimatorkątychprzedsięwzięć,oglądała
przykażdejnadarzającejsięokazjiuczestnikówinnychzabaw,zawszepod-
kreślającszczęście,jakiestawałosięichudziałem.Przyglądającsięzabawom
wiejskimpodczaspodróżynaŚląsk,zanotowaławpamiętniku:
6lipcawyjechaliśmypośniadaniu.Nadrugiejstacjipocztowejwuro-
czejokolicyujrzeliśmynaświeżoskoszonejłącetłumwieśniakówiwieśnia-
czekporządnieiczystoubranych,stojącychwgrupach.Raczylisięchłodni-
kamiibawilisięprzymuzyce[ś]dzieńtenkażdegorokubyłdniemzabawy
iodpoczynku[ś].Wszystkotoodbywałosięwbardzopięknejiroześmianej
okolicy,awyjątkowaszczerość,radośćiweselebyłyświadectwemoczywi-
stegodobrobytuidobregosamopoczucia.Całetootoczenienapełniałomnie
rodzajemwewnętrznegouszczęśliwienia,któregodoznaję,ilekroćwidzęlu-
dziszczęśliwychizadowolonych
29.
26J.J.Rousseau:ListdodlAlembertaowidowiskachzdodaniemartykułudlAlembertaDGenewa”.
W:Idem:UmowaspołecznaorazUwagiorządziepolskim;PrzedmowadoDNarcyza”;Listowidowi-
skach;ListoOpatrzności;Listymoralne;ListdoArcybiskupadeBeaumont;ListydoMalesherbesa.Tłum.
B.Baczkoiin.Oprac.,wstępiprzypisyB.Baczko.Warszawa1966,s.464.
27Ibidem,s.484.
28Ibidem,s.482-483.
29I.Czartoryska:DyliżansemprzezŚląsk,s.49-50.
