Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zniknięciepolskiejszlachtyirządyżydowskiego„szczepu”
29
naparęgodzinpogawędki.Pomimoichrozlicznychzaletprywatnych
iżyczliwościniekłamanej,pienięsięwduszyodzłościismutku[ś].
Patrzęnaniezezdumieniem,jakniechętnieczytają,jakwieczniemó-
wią,jaknigdynieumiejąsobiewystarczyć.Roznosijetaksadło,próż-
niactwoiniezarobionepieniądze25.
Pisarka,nieustannieobmyślającasposoby,jakzarobićnalitera-
turzeiwjakisposóbutrzymaćsięzpisania,niemożezaaprobować
modelużyciakobiet,którenigdynasiebieniepracowały,tymbar-
dziejżesąoneŻydówkami,więc(oczymNałkowskaszczególnie
pamięta)należądonarodu,któryprzejął(wykupił,wynajął,wy-
dzierżawił)wieleszlacheckichmajątków.Pisarkanależydodrugie-
gopokoleniaszlachtymieszkającejwmieście.Jeszczejejdziadkowie
zestronyojcazarządzalimajątkami(najpierwcudzymi,apotem
własnym,któryjednakprędkoodsprzedali),toteżwobecnowobo-
gackichŻydów,gospodarującychposiadłościamiposzlacheckimi
bezszacunkudlatradycji,Nałkowskapozostajebezlitosnainieprze-
jednana.Przykładtakiejpostawyznajdziemywpierwszymrozdziale
Wężyiróż,wopisiedworkuziemiańskiego(niegdyśmyśliwskiego),
zakupionegoprzezżydowskąrodzinęOliwnych.Najpierwotrzymu-
jemydługąipięknąhistorięjegomagnackiejświetności(późnore-
nesansowafasadawstyludorycko-toskańskim,rozległesale,ciężkie,
staremury),apotem-obrazteraźniejszy,zbudowanywkontraście
zpoprzedniąarchitekturą.Spłowiałetapetyprzykrywająłowieckie
freski,zamiastwyrzynanych,drewnianychkasetonówwisiużyran-
dolelektryczny,ociekającyłzamizeszkła”(WiR,6),awmiejscupie-
cazróżnokolorowychkaflistoipiecgliniany,naktórympyszniąsię
przeróżneordynarnebibeloty:krasnoludki,kwiaciarki,lwyipieski.
Wszędziewidaćoznakiprzepychuiluksusu,tworzącekiczowatą,ra-
żącącałość26.Opisującsnobizmżydowskiejfinansjery,aszczególnie
25Z.Nałkowska,Dzienniki,t.2:1909-1917,s.272.
26Satyrycznyopisdworku,któregoartyzmpodkreślałKarolIrzy-
kowski,zgadzasięzestanowiskiemWerneraSombarta,którywpra-
cyzroku1911Żydziiżyciegospodarczetwierdził,żejejbohaterowiesą
