Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Figementetexpressionsfigées...
E.Benveniste(1967)enrevancheparledelasynapsie,c’est-à-dired’un
polylexèmeconstituantuneunitédesignificationcomposéedeplusieurs
morphèmeslexicaux.
Or,aucuntermementionnéplushautnecouvrelatotalitédesénoncésfi-
gésmaisselimitesouventàquelquesaspectsduphénomène,cequiestclaire-
mentillustréparleschéma(fig.1.3)proposéparS.Mejri(1997a:28).
Fig.1.3.Relationsentredifférentescatégoriesdestructuresplusoumoinsfigées
1locutions;2expressionsidiomatiques;3idiotismes;4motscomposés;5synapsies;6syn-
thèmes;7lexiescomplexes;8espaceoccupépardesexpressionsfigéesdetoutessortes
7
8
2
3
1
5
4
6
Cesdernierstemps,s’agissantduphénomène,lestermeslespluscourants
sontphraséologie,coalescence,idiomaticité,parémieetfigement(cf.
S.Mejri,2006).
Enfrançais,lemotphraséologiecouvreaumoinsdeuxsignifications:la
première,péjorative,renvoieàunemanièredeparlerprétentieuseetusantde
grandsmots,laseconde,enrapportaveclasignificationclassique,désignesoit
unsystèmed’expressionspropreàunécrivain,àunelangue,unmilieu,une
époque;soitlesexpressionsetlocutionsfigées,idiomatiquesd’unelangue.
Cettedernièresignifiactionestàrapprocherdel’anglaisphrase(syntagme,lo-
cution)etphraseology.
Coalescence,termeemployéparJ.DamouretteetE.Pichon
(1911–1940),ilrenvoieàuneopérationsémantiqueparlaquelleseconstruitun
«sémièmecomplexe»,corréléeparuneunionintimeentrelerégimeetleré-
gent.Cettenotions’intéressetoutparticulièrementàlasolidaritésous-jacente
auxformationssyntagmatiquesquifinissentparfusionnerpourdonnerune
nouvelleunitésyntagmatiquecomplexe.
Idiomaticitéestunphénomèneplusgénéralquelefigementquitrouve
sonexpressiondanstouteconfigurationparticulièrequ’unelanguedonneàune
matièresignifianteousignifiée.
Parémieouparémiologierenvoient,commeleurétymologieparoimia
l’indique,auxproverbes.Maiscommeleslimitesentreleproverbe,énoncé
phrastique,etlesexpressionsproverbiales,énoncésinfraphrastiques,nesont
pastrèsnettes,ilarrivequ’onpasseimperceptiblementdelaparémieauxex-
pressionsfigéesquin’ontriendeparémiologique.