Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Winnymkontekścieznaczeniewielkościpopulacjiujmowanowdrugiejpoło-
wieXXw.,gdykrajerozwijającesięweszływfazęprzejściademograficz-
nego,wktórejprzywysokiejpłodnościwystępowałointensywneobniżaniesię
umieralności,skutkującegwałtownymwzrostemliczbyludnościokreślanymjako
eksplozjademograficzna.Wtymsamymokresiekrajerozwiniętesukcesywnie
wchodziływokresdostosowywaniasiępłodnościdoniskiegopoziomuumie-
ralności,coskutkowałoobniżeniemtempawzrostupopulacji.Dlategoobawom
związanymznadmiernądynamikądemograficznąwkrajachokreślanychmia-
nemTrzeciegoŚwiatatowarzyszyłozaniepokojeniewywołanejejspowolnieniem
wkrajachrozwiniętych(zob.np.[Hodgson1988,Wattenberg1987]).
Syntezędyskusji,któretoczyłysięodpoczątkulat50.dopołowylat90.
ubiegłegowieku,przeprowadziłA.C.Kelley[2001].Napodstawienajbardziej
znaczącychraportówprzedstawił,jakzmieniałysiępoglądyekonomistówidemo-
grafówzajmującychsięrelacjamimiędzyzmianamidemograficznymiirozwo-
jemgospodarczymwzależnościodaktualnychuwarunkowańorazodpostępu
wiedzy.Raportyteopierałysięnawynikachbadańnaukowych.Równocześnie
powstawałyteżprace,któreinspirowałydodyskusjinatematrelacjiwzrostu
demograficznegoigospodarczegoorazwyznaczałykierunkidalszychbadań.
RaportowiONZ,któryukazałsięw1953r.[TheDeterminants1953],patro-
nowałJ.J.Spengler3,uważanyzaojcaamerykańskiejdemografiiekonomicznej.
Znalazływnimodzwierciedlaniepoglądysformułowaneprzezniegowcześniej
wpracyTheoriesofSocio-EconomicGrowth[1949].J.J.Spenglerzajmowałsię
wniejproblematykąwzrostuspołeczeństwa(courseofgrowthofasociety),który
powinienbyćopisanyodpowiedniąwielkościądającąsięoperacyjniezdefiniować.
Wybrałwtymceluaspektekonomicznyizatakąwielkośćprzyjąłproduktnetto
wprzeliczeniunamieszkańca(percapita).Wskazał20zmiennych,którestanowią
uwarunkowaniawzrostuproduktunettopercapita.Zaklasyfikowałjedoośmiu
następującychgrupokreślonychjakozmienne4:(I)demograficzne,(II)materialne,
3WRaporcietymJ.J.Spenglernapisałrozdziałymiędzyinnyminatematwpływuzmian
demograficznychnazasobynaturalne,migracjeinaproduktpercapita.
4tonastępującezmienne:[I](1)strukturawedługwieku,(2)strukturawedługpłci,
(3)strukturawedługstanuzdrowia;[II](4)techniczneuzbrojeniepracownika;[III](5)poziom
wykształceniatechnicznego,(6)edukacyjne,naukoweikulturalnewyposażenieludności,(7)sys-
temwartościwzakresiefunkcjonowaniagospodarki;[IV](8)systemekonomiczno-społeczny,
(9)efektywnośćistabilnośćzasad,instytucjiinormprawnychstrzegącychekonomicznego,poli-
tycznegoiobywatelskiegoporządku,(10)zakreswspółpracymiędzyklasamiigrupamispołecz-
nymi;[V](11)stopieńdostosowaniawzorcówkonsumpcjidozasobów,(12)elastycznośćstruktur
instytucjonalnychitechnicznegouzbrojeniagospodarki,(13)rozmiarypoziomejipionowejmobil-
nościpopulacji;[VI](14)geograficznyrozmieszczeniedziałalnościgospodarczej,(15)wymiana
międzyróżnymigospodarkami;[VII](16)stopieńspecjalizacjiipodziałupracy,(17)skalaekono-
micznejorganizacjiidziałalności,(18)względnerozmiaryróżnychrodzajówbezrobocia,(19)roz-