Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
(III)kulturalne,(IV)polityczne,(V)strukturalne,(VI)relacyjne,(VII)orga-
nizacyjne,(VIII)losowe.Międzyproduktemnettopercapitaiwymienionymi
determinantamimogąwystępowaćrelacjeokierunkudodatnimlubujemnym,
wzależnościodtego,czydanazmiennapobudza,czyhamujewzrost.Mogąteż
istniećtakie,naktórewzrostgospodarczyniereaguje.Różniąsięonetakżepod
względemrozmiaruzmian,jakiemogąwywoływać.Odnoszącsiędozmiennych
demograficznych,J.J.Spengleruznał,żeistniejąograniczonemożliwościtakiego
kształtowaniastrukturypopulacjiorazjejstanuzdrowia,abymogłyonewznacz-
nymstopniuwpływaćnawzrostproduktunettopercapita.Podobnieograniczone
zdolnościprzypisałsystemowiwartościwzakresiefunkcjonowaniagospodarki
(zgrupyIII)orazzmiennymzgrupIV–VIII.Zdaniemtegobadaczanaznaczne
zmianyproduktunettopercapitamająwpływ:techniczneuzbrojeniepracownika,
poziomwykształceniatechnicznegoorazedukacyjne,naukoweikulturalneprzy-
gotowanieludności.
WkontekściemiernikawzrostuspołeczeństwaJ.J.Spenglerrozważałtakże
produktnettoogółem.Wtedynależyzastanawiaćsię,jakzmianyogólnejwiel-
kościpopulacjimogąkształtowaćwzrostproduktunettozapośrednictwem
przyjętychzmiennych(1–20).Oddziaływaniateniemająjednakcharakterukate-
gorycznego.Wpewnychokresachmogądawaćzatemefektykorzystne,winnych
niekorzystnealbonieprowadzićdożadnychzmian.Wzrostliczbyludnościbędzie
niekorzystniewpływałnaproduktnettoprzezkształtowanietechnicznegouzbro-
jeniapracownika.Okresowoniekorzystneefektymogąsięujawnićprzezoddzia-
ływanienastrukturęludnościwedługwieku,nastanzdrowiaoraznarozmiary
poziomejipionowejmobilności.Niepomyślneskutkimogąsiętakżepojawićjako
konsekwencjawpływurosnącejliczbyludnościnadostosowaniekonsumpcjido
zasobów,naterytorialnerozmieszczeniedziałalnościgospodarczej,nawymianę
międzyróżnymigospodarkami,specjalizacjęipodziałpracy,naskalęekonomicz-
nejorganizacjiidziałalnościgospodarczejoraznarozmiarybezrobocia.Skutki
tegowpływuniepowinnybyćjednaktraktowanejakokonieczne.
WkwestiiwkładuraportuONZ[TheDeterminants1953]wbadanianad
związkamimiędzywzrostemdemograficznymigospodarczymnauwagęzasługują
trzywymiaryrozważań.Pierwszyznichodnosisiędozasobówniezbędnychdo
funkcjonowaniaspołeczeństwa.WkoncepcjiT.R.Malthusabyłyoneustaloneidla-
tegostanowiłybarieręwzrostupopulacji.Womawianymraporciewyróżnionodwa
ichrodzaje,amianowiciezasobystałeizmienne.Zasobystałetote,którewznacz-
nejmierzepozostająpozakontrolączłowieka.Nazasobyzmienneczłowiekmoże
natomiastwpływaćdziękiumysłowiitwórczejinwencji.Odkrywanieróżnych
kładwładzywzakresiepodejmowaniairealizacjidecyzjigospodarczych;[VIII](20)czynniki
losowe,którenieaktualnieistotne,alemogąsiętakimistaćwprzyszłości.