Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Uwarunkowaniahistoryczne
1.2.Powstanieirozwójruchusyjonistycznego
OiledążnośćdoodbudowywłasnegopaństwapojawiłasięwśródŻy-
dówtużpotym,gdyjeutracili,topoczątekruchusyjonistycznegoprzy-
padanakoniecXIXwieku.Nalata1881/1882-1903datujesiępierwszą
aliję(zhebr.„wstępowanie”-przybyciedoZiemiIzraela),cowjakiś
sposóbpotwierdzadziałaniezorganizowanegoruchu(szerzejoali-
jachwdalszejczęścitekstu).Nazwędlaniego„syjonizm”zaproponował
w1892rokuNatanBirnbaum,działaczżydowskizWiednia.Nazwata
wywodzisięodwzgórzaSyjonwJerozolimie.Uprzednioterminu„Sy-
jon”używanozamienniedlaokreśleniaJerozolimylubZiemiIzraela.
Wobectegowszelkiedziałaniapropagującebudowępaństważydowskie-
gowystępująceprzed1881rokiemmożemyokreślićmianemprotosy-
jonizmu.Przykładówtegotypuprzedsięwzięćjestbezliku,aczkolwiek
ichskalaiznaczeniesąbardzoróżne.W1818rokuMordechajEmanuel
Noah(1785-1851),żydowsko-amerykańskiadwokat,politykipisarz,
wydałodezwęskierowanądospołecznościżydowskiejnaświecie.Wzy-
wałwniej,byŻydzistworzyliswepaństwowGrandIsland,nieopodal
miastaBuffalo.W1825rokuzakwotę17tys.dolarównabyłsporyob-
szarziemi.NadałmunazwęArarat.Nawiązałwtensposóbdogóry
Ararat,naktórejmiałaspocząćarkaNoego.Przeprowadzonazostała
naweturoczystośćzałożeniapaństważydowskiego.Wzięliwniejudział
liczniezaproszenigoście,zarównoŻydzi,jakichrześcijanie.Odsłonięto
okolicznościowykamień,naktórymwyrytonapisywjęzykuhebrajskim
iangielskim.Projekttenszybkozakończyłsięfiaskiem.WówczasNoah
wezwałŻydów,bywrócilidoSyjonu.To,czegobezskuteczniepróbował
dokonaćwStanachZjednoczonych,określiłmianempracyprzygoto-
wawczejzmierzającejwtymwłaśniekierunku8.
Doprekursorówsyjonizmuzaliczająsięrabini:CwiHirszKaliszer
(1795-1874)zToruniaiJehudaAlkalai(1798-1878)zSarajewa.Obydwaj
głosilipogląd,żeosadnictwożydowskiewErecIsraelpowinnonastąpić
przednadejściemMesjasza.Pierwszywyraziłtow1832rokuCwiHirsz
Kaliszer.RabinAlkalaiprzedstawiłswetezywbroszurzezatytułowanej
8J.Zineman,Historiasyjonizmu,Warszawa1946[reprint:Kopenhaga1979-1980],
s.25.
