Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Państwodemokratyczne
2.Podstawowezasadyistandardypaństwademokratycznego
Wśródbadaczyprawakonstytucyjnegoinaukiopolitycepanujezgodnośćco
dokanonuzasadpaństwademokratycznego.Sątonastępującezasady:
•zwierzchniawładzanarodu,
•wyłanianiepiastunówwładzypaństwowejwrywalizacyjnychwyborach,
•rozdziałwładzyustawodawczej,wykonawczejisądowniczejwrazzzasada-
miichwzajemnegorównoważenia,
•praworządność,
•samoograniczaniewładzypaństwowej,
•przezwyciężaniekonfliktumiędzywoląwiększościainteresamimniejszości.
Pierwszorzędneznaczeniedlafunkcjonowaniapaństwademokratycznego
mazasadazwierzchnictwanarodu,którauformowałasiępodwpływemmyśli
JanaJakubaRousseauiJohnaLocke’a.Postrzegalionipaństwojakoefektumo-
wyspołecznejmiędzyjednostkami,aniejakotwórnarzuconypoddanymprzez
monarchę.OdczasurewolucjiamerykańskiejorazWielkiejRewolucjiFrancu-
skiej(obieprzebiegaływkońcuXVIIIw.)obywatelestanowiąrównychwobec
prawaczłonkówdanegonarodu.Pierwszymprzykłademkonstytucyjnegoprzy-
znaniaobywatelomrolinajwyższegosuwerenawpaństwieipiastunawładzy
państwowejjestpreambuładoKonstytucjiUSAz1787r.-My,Naród.Podobna
formułazostałazamieszczonawparyskiejDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywa-
telazsierpnia1789r.
Wpaństwiedemokratycznympełnoletniobywatelesątraktowaniniejako
poddani,leczjakojednostkizdolnedodecydowaniaonajważniejszychspra-
wachdanegopaństwa.Należądonichnastępującekwestie:
•decydowanie,cojestdlanichdobre,acozłe,
•ukierunkowywaniedziałalnościpaństwastosowniedoswoichpotrzeb,
•wyłanianieprzedstawicielskichwładzpaństwowych,
•ponoszeniewspółodpowiedzialnościzapaństwo5.
Drugakluczowazasadapaństwademokratycznegoodnosisiędoprzepro-
wadzaniawolnych,regularnychidemokratycznychwyboróworazwyłaniania
wichdrodzeorganówwładzypaństwowej.Wolneidemokratycznewybory
musząsięcharakteryzowaćpewnyminiezbędnymizasadamiwyborczymi,któ-
reokreślamyzazwyczajjakotzw.przymiotnikiwyborcze.Donajważniejszych
zasadwyborczychdecydującychouznaniuelekcjizaspełniającąwarunkiwol-
nejidemokratycznejzaliczamyprzedewszystkim:powszechność,równość,taj-
ność,globalność,konkurencyjność,okresowośćorazostateczność.
Powszechnośćstanowiwdzisiejszychczasachnajistotniejszyelementwol-
nychwyborów-oznacza,iżzarównoprawogłosowania(tzw.czynneprawo
5
M.Gulczyński,Naukaopolityce.Podręcznikakademicki,AlmamerWyższaSzkoła
Ekonomiczna,Warszawa2007,s.148.
17
