Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
zmarłejosobywzaświatyniemainformacjiospecyficznychaportach,
jakimisądewocjonaliaumieszczanewtrumnachzezmarłymi(Testamenty
1997).Kwerendawdostępnycharchiwaliachnienaprowadziłanaślad
stosowaniatakichpraktyk,awjednymprzypadkunawetjakbyimprze-
czyła.Wzapisietestamentowymwśródruchomościpozostawionychbli-
skimspadkodawcaAdamKonarzewskipolecawręczpotomnym,aby
pozostawionewspadkukrzyżyki(nkarawackie”)chronićniczymklejnoty
(Brzeziński1869,s.43-44).Zwyczajtenjednakbyłpraktykowany,oczym
świadcząinformacjeodnotowaneprzezbadaczykulturyludowej.Owypo-
sażaniuzmarłegowokolicachChrzanowa,BiałegostokuiSiedlecwkoronki,
różaniec,medaliki,krzyżyklubszkaplerzepiszeAdamFiszer(Fiszer1921,
s.167-168).Zwyczajoplataniaróżańcemrąkzmarłegozłożonegowtrum-
nieodnotowanonaŚląsku(Simonides1988,s.138).WeFrancjiiweWło-
szechznanesąrelacjeoprzedmiotachcodziennegoużytku,któreskładano
dotrumienzezmarłymi(diNola2006,s.266).Wśródomawianychponiżej
dewocjonaliówwszystkiesązawieszeniami,spośródktórychwyróżniająsię
krzyżykiimedaliki.Teostatniesązresztązaliczaneprzezniektórychbada-
czydojednejgrupyzawieszekreligijnych,domedalikównwformiekrzy-
żyka”(Białobłocki1992,s.164).Napłaszczyznachtychprzedmiotów
znajdująsięprzedstawieniaplastyczne,inskrypcjeiskrótyliterowe.Wartość
poznawczamedalikówikrzyżykówopatrzonychprzedstawieniamipla-
stycznymiiinskrypcjamijestzbliżonadowartościźródełnumizmatycz-
nych.Zwłaszczamedalikireligijne,przedewszystkimtezumieszczanymi
sporadyczniedatami,formalnieprzypominająmonety.Cechąwyróżniającą
takiemedalikisąuszkalubwypustkiumieszczanenazewnątrzkrawędzi
medalikówlubotwórprzebitypodzewnętrzną,górnąkrawędzią.
Zakwalifikowaniedewocjonaliówenmassedoodpowiedniejdyscypliny
naukhistorycznychjestzadaniemtrudnym.Medalikiikrzyżykizuwagina
podobieństwaformalnezawartychwnichtreścimożnazaliczyćdoposze-
rzonejdefinicjinumizmatyki(Białobłocki1992,s.161;Szymański2002,
s.550).Zwłaszczamedalikiwpasowująsiędozbioruprzedmiotównmone-
topodobnych”
.Takjakonewykonywanesązmetali,wpodobnychtechni-
kach,sązazwyczajkolisteibezuszkalubotworuprzypominałybymonety.
Oilefunkcjamedalikówróżnisięodfunkcjimonet,bomedalikiniesą
pieniędzmi,tomonetywprostprzeciwnie-mogąwystępowaćiczęsto
występowaływformiezawieszek(zob.Balogh-Horwath1983,ryc.V-IX),
anawetmedalików,np.wGalicjizłotemonetyzwizerunkiemMatkiBoskiej
