Dietetyka sportowa

Barbara Frączek, Jarosław Krzywański, Hubert Krysztofiak

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5664-8

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

1202

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Frączek, Barbara; Krzywański, Jarosław; Krysztofiak, Hubert. Dietetyka sportowa. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019, 1202 s. ISBN 978-83-200-5664-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Frączek, B.

A1 Krzywański, J.

A1 Krysztofiak, H.

T1 Dietetyka sportowa

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2019

SN 978-83-200-5664-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 206943, author = "Frączek, Barbara and Krzywański, Jarosław and Krysztofiak, Hubert", editor = "", title = "Dietetyka sportowa", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2019", address = "Warszawa", isbn = "978-83-200-5664-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Frączek, Barbara

AU - Krzywański, Jarosław

AU - Krysztofiak, Hubert

ED -

TI - Dietetyka sportowa

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2019

SN - 978-83-200-5664-8

ER -

Netografia (standard APA):

Frączek, Barbara; Krzywański, Jarosław; Krysztofiak, Hubert. Dietetyka sportowa [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019 [dostęp: 02 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/dietetyka-sportowa-barbara-fraczek-jaroslaw-206943.

żywienie, sport, dietetyka, wydolność fizyczna, zaburzenia odżywiania, dieta, aktywność fizyczna, trening, medycyna sportowa, suplementacja, kondycja, prawidłowa masa ciała, żywienie sportowców, plan treningowy, strategia żywieniowa, adaptacja do wysiłku

Dietetyka sportowa to obecnie jedna z najbardziej rozwijających się nauk żywieniowych. Skupia się na badaniu wpływu diety lub określonego sposobu żywienia na kondycję i wytrzymałość osób aktywnych fizycznie. Zajmuje się również opracowaniem i impl...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5664-8

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

1202

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

1. Żywienie 22
1. Trawienie i przemiana materii – Ewa Fürstenberg, Jadwiga Hamułka 24
1.1. Metabolizm – wprowadzenie24
1.2. Układ pokarmowy – budowa, funkcje, regulacja działania29
1.3. Trawienie i wchłanianie składników pokarmowych43
2. Reakcja organizmu na wysiłek fizyczny – Hubert Krysztofiak, Andrzej Ziemba 64
2.1. Skurcz mięśni65
2.2. Przemiany energetyczne67
2.3. Morfologiczne i metaboliczne cechy włókien mięśniowych71
2.4. Pobieranie tlenu w trakcie wysiłku73
2.5. Regulacja pracy serca i układu krążenia podczas wysiłku74
2.6. Podsumowanie79
3. Adaptacja do wysiłku fizycznego i metody oceny wydolności fizycznej – Hubert Krysztofiak, Andrzej Ziemba 82
3.1. Przystosowanie do wysiłku fizycznego83
3.2. Adaptacja układu krążenia do wysiłku86
3.3. Zmiany metabolizmu energetycznego pod wpływem regularnych wysiłków89
3.4. Granice przystosowania91
3.5. Testy wysiłkowe92
3.6. Pomiar wskaźników wydolności fizycznej94
3.7. Pobieranie tlenu w czasie wysiłku testowego i V˙O2max95
3.8. Zmiany stężenia mleczanu we krwi w czasie wysiłku96
3.9. Metody wyznaczania obciążenia progowego97
3.10. Podsumowanie100
4. Biochemia wysiłku fizycznego – Tomasz Podgórski 102
4.1. Metabolizm substratów energetycznych (systemy energetyczne związane z wysiłkiem)103
4.2. Skurcz mięśnia115
5. Bilans energetyczny – Barbara Frączek, Maria Gacek 118
5.1. Podstawy bilansu energetycznego118
5.2. Zapotrzebowanie na energię120
5.3. Wartość energetyczna produktów i potraw125
5.4. Bilans energetyczny w sporcie141
5.5. Podsumowanie144
6. Planowanie aktywności fizycznej dla osób klinicznie zdrowych – Anna Jegier 146
6.1. Korzyści regularnej aktywności fizycznej146
6.2. Podstawy kwalifikacji do regularnej aktywności fizycznej152
7. Budowa i skład ciała człowieka – Jadwiga Charzewska, Anna Kopiczko 156
7.1. Koncepcja składu ciała człowieka156
7.2. Przegląd metod stosowanych w ocenie składu ciała157
8. Żywienie, wysiłek fizyczny i geny – Marek Sawczuk, Paweł Cięszczyk, Agnieszka Maciejewska-Skrendo 174
8.1. Wprowadzenie174
8.2. Struktura i funkcja mięśni szkieletowych178
8.3. Pułap tlenowy (V˙O2max)180
8.4. Zdolność organizmu do detoksykacji i radzenia sobie ze stresem oksydacyjnym182
8.5. Zakres i intensywność reakcji zapalnej uruchamianej w odpowiedzi na wysiłek185
8.6. Prawdopodobieństwo pojawienia się uszkodzeń układu ruchu185
8.7. Dopasowanie sposobu odżywiania do potrzeb organizmu oraz utrzymanie optymalnej masy ciała189
8.8. Nietolerancje pokarmowe194
8.9. Podsumowanie196
9. Makroskładniki pokarmowe – białko – Dariusz Włodarek 198
9.1. Białko jako składnik pokarmowy198
9.2. Źródła białka o wysokiej wartości odżywczej202
9.3. Zapotrzebowanie na białko osób aktywnych fizycznie207
9.4. Zawartość białka w diecie – konsekwencje zdrowotne209
9.5. Podsumowanie213
10. Makroskładniki pokarmowe – węglowodany – Andrzej Ziemba, Izabela Grabowska 216
10.1. Budowa i rodzaje węglowodanów217
10.2. Wykorzystanie węglowodanów218
10.3. Przemiany glukozy w organizmie218
10.4. Wykorzystanie energii220
10.5. Strategie żywieniowe221
11. Makroskładniki pokarmowe – tłuszcze – Juliusz Przysławski 226
11.1. Wprowadzenie226
11.2. Kwasy tłuszczowe – charakterystyka ogólna229
11.3. Kwasy tłuszczowe nasycone230
11.4. Kwasy tłuszczowe jednonienasycone232
11.5. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone234
11.6. Znaczenie tłuszczów w żywieniu człowieka – zapotrzebowanie243
11.7. Tłuszcze pokarmowe – źródła246
11.8. Podsumowanie250
12. Wartość odżywcza produktów spożywczych – Mirosław Pysz 252
12.1. Wartość odżywcza produktów spożywczych – polskie zalecenia żywieniowe253
12.2. Zalecenia żywieniowe ekspertów Uniwersytetu Harvarda266
12.3. Szwajcarska Piramida Żywienia dla sportowców269
12.4. Podsumowanie272
13. Witaminy w żywieniu osób aktywnych fizycznie – Beata Przygoda 274
13.1. Tiamina280
13.2. Ryboflawina282
13.3. Niacyna284
13.4. Kwas pantotenowy286
13.5. Biotyna288
13.6. Witamina B6290
13.7. Foliany293
13.8. Witamina B12 (kobalamina)295
13.9. Witamina C298
13.10. Witamina A300
13.11. Witamina D304
13.12. Witamina E307
13.13. Witamina K309
13.14. Podsumowanie311
14. Składniki mineralne w żywieniu osób aktywnych fizycznie – Małgorzata Schlegel-Zawadzka 320
14.1. Wprowadzenie320
14.2. Normy żywienia321
14.3. Znaczenie makro- i mikropierwiastków w organizmie324
14.4. Udział składników mineralnych w utrzymaniu równowagikwasowo-zasadowej327
14.5. Biodostępność składników mineralnych329
14.6. Źródła pokarmowe składników mineralnych331
15. Woda i elektrolity podczas wysiłku fizycznego – Tomasz Mikulski 338
15.1. Wprowadzenie338
15.2. Podstawy – zapotrzebowanie na płyny339
15.3. Profilaktyka odwodnienia, czyli właściwe nawadnianie w każdej sytuacji343
15.4. Kontrola nawodnienia347
15.5. Konsekwencje niewłaściwego nawodnienia350
15.6. Sytuacje szczególne353
15.7. Podawanie płynów drogą dożylną354
15.8. Sportowiec kategorii masters355
16. Wpływ diety na równowagę kwasowo-zasadową organizmu – Kazimierz Ciechanowski 358
16.1. Znaczenie równowagi kwasowo-zasadowej358
16.2. Badanie równowagi kwasowo-zasadowej358
16.3. Źródła kwasów i zasad w organizmie360
16.4. Dieta zakwaszająca, dieta alkalizująca362
16.5. Neutralizacja zakwaszającej diety365
17. Żywienie, wysiłek fizyczny i układ odpornościowy – Agnieszka Zembroń-Łacny, Joanna Orysiak 368
17.1. Wprowadzenie368
17.2. Żywienie immunomodulujące w sporcie369
17.3. Podsumowanie383
18. Wolne rodniki w wysiłku fizycznym – Agnieszka Zembroń-Łacny 386
18.1. Wprowadzenie386
18.2. Wolne rodniki i adaptacja do wysiłku fizycznego387
18.3. Wolne rodniki i antyoksydanty390
18.4. Podsumowanie394
19. Zaburzenia przewodu pokarmowego u osób aktywnych fizycznie i sportowców – Wojciech Marlicz, Igor Łoniewski 396
19.1. Wprowadzenie396
19.2. Oś mózg–jelito396
19.3. Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego405
19.4. Podsumowanie417
19.5. Zalecenia417
20. Mikrobiota jelitowa a wysiłek fizyczny – Igor Łoniewski, Wojciech Marlicz 422
20.1. Wprowadzenie422
20.2. Mikrobiota przewodu pokarmowego423
20.3. Dysbioza429
20.4. Wysiłek fizyczny a mikrobiota433
20.5. Modyfikacja mikrobioty – dieta, pre- i probiotyki441
21. Alergia na pokarmy i nietolerancje pokarmowe – Zbigniew Bartuzi 454
21.1. Wprowadzenie454
21.2. Definicje i klasyfikacja455
21.3. Epidemiologia456
21.4. Patogeneza alergii na pokarmy456
21.5. Alergeny457
21.6. Reakcja alergiczna459
21.7. Diagnostyka463
21.8. Leczenie465
21.9. Patogeneza nietolerancji pokarmowych466
21.10. Diagnostyka i leczenie471
22. Zaburzenia odżywiania – Maria Gacek, Daria Domańska-Senderowska 478
22.1. Wprowadzenie478
22.2. Specyficzne zaburzenia odżywiania479
22.3. Wybrane niespecyficzne zaburzenia odżywiania486
22.4. Zaburzenia odżywiania w sporcie492
22.5. Dietoterapia w zaburzeniach odżywiania495
22.6. Podsumowanie498
23. Alkohol a sport – Maria Gacek 500
23.1. Wprowadzenie500
23.2. Zdrowotne konsekwencje nadużywania napojów alkoholowych500
23.3. Patofizjologiczne właściwości alkoholu a sport502
23.4. Neurotoksyczne właściwości alkoholu506
23.5. Alkohol a wydolność fizyczna506
23.6. Podsumowanie507
2. Dietetyka 510
24. Zalecenia żywieniowe dla osób aktywnych fizycznie – Barbara Frączek 512
24.1. Specyfika żywienia sportowców512
24.2. Jakościowe zalecenia żywieniowe513
24.3. Ilościowe rekomendacje żywieniowe514
24.4. Aktualne trendy i kontrowersje519
25. Przygotowanie do wysiłku – Florentyna Tyrała, Aleksandra Pięta, Barbara Frączek 524
25.1. Rola makroskładników spożywanych przed wysiłkiem w zapewnieniu dostępności energii w czasie jego trwania524
25.2. Węglowodany najważniejszym składnikiem pokarmowym w posiłku przed wysiłkiem526
25.3. Cechy posiłku przedtreningowego528
25.4. Przekąski przed treningiem531
25.5. Co należy jeść podczas ćwiczeń, treningów i zawodów?535
25.6. Strategie żywieniowe a wspomaganie wysiłku537
26. Regeneracja powysiłkowa – Anna Książek, Aleksandra Zagrodna, Małgorzata Słowińska-Lisowska 542
26.1. Strategia żywieniowa w okresie powysiłkowym542
26.2. Węglowodany a regeneracja powysiłkowa543
26.3. Białko a regeneracja powysiłkowa545
26.4. Nawadnianie a regeneracja powysiłkowa547
26.5. Posiłki usprawniające regenerację powysiłkową548
27. Strategie żywieniowe wpływające na masę i skład ciała – redukcja masy ciała – Barbara Frączek 550
27.1. Metodyka planowania diety redukcyjnej551
27.2. Diety alternatywne w redukcji masy ciała556
27.3. Wybrane mechanizmy regulowania metabolizmu tkanki tłuszczowej558
27.4. Wpływ diety i wysiłku fizycznego na utratę tkanki tłuszczowej570
27.5. Przykładowe jadłospisy diety redukcyjnej571
28. Strategie żywieniowe wpływające na masę i skład ciała –zwiększanie masy mięśniowej – Krzysztof Durkalec-Michalski 584
28.1. Wprowadzenie584
28.2. Molekularne mechanizmy oddziałujące na wzrost hipertrofii i siły mięśniowej586
28.3. Bilans i wydatki energetyczne a rozwój masy, siły i wytrzymałości mięśniowej588
28.4. Makroskładniki diety w stymulacji masy, siły, mocy i wytrzymałości siłowej593
28.5. Strategia dietetyczna dla kulturysty lub zawodnika trenującego sporty siłowe w przygotowawczym okresie treningowym, ukierunkowanym na zwiększenie hipertrofii i siły mięśniowej606
29. Żywienie dzieci i młodzieży uprawiającej sport – Barbara Frączek, Maria Gacek 618
29.1. Wprowadzenie618
29.2. Potrzeby energetyczne619
29.3. Węglowodany podstawowym źródłem energii620
29.4. Białka i tłuszcze w diecie dzieci i młodzieży622
29.5. Żywienie okołowysiłkowe i strategia nawadniania organizmu623
29.6. Żywienie w okresie regeneracji powysiłkowej627
29.7. Rozważne stosowanie suplementacji diety629
29.8. Podsumowanie631
30. Kobieta sportowiec: czy kobiety uprawiające sport wyczynowo mają specjalne wymagania żywieniowe? – Jadwiga Malczewska-Lenczowska 636
30.1. Wprowadzenie636
30.2. Problem niedokrwistości i niedoboru żelaza wśród kobiet uprawiających sport wyczynowo637
30.3. Niedostateczna dostępność energii u kobiet uprawiających sport wyczynowo (triada sportsmenek)643
30.4. Podsumowanie650
31. Sportowiec z cukrzycą – Andrzej Gawrecki, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz 654
31.1. Czy osoba z cukrzycą może uprawiać sport?654
31.2. Dieta i insulinoterapia u chorych na cukrzycę uprawiających sport658
32. Sportowiec wegetarianin – Damian Parol 666
32.1. Wprowadzenie666
32.2. Definicja diet wegetariańskich666
32.3. Zapotrzebowanie energetyczne667
32.4. Podsumowanie683
33. Dieta w profilaktyce i leczeniu chorób przewlekłych – Magdalena Makarewicz-Wujec, Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska 684
33.1. Wprowadzenie684
33.2. Dieta w cukrzycy684
33.3. Dieta w nadciśnieniu tętniczym690
33.4. Dieta w osteoporozie693
33.5. Dieta w astmie oskrzelowej696
34. Dieta w profilaktyce i leczeniu zaburzeń lipidowych – Daniel Śliż, Damian Parol, Artur Mamcarz 702
34.1. Wprowadzenie702
34.2. Podział zaburzeń lipidowych703
34.3. Wybrane elementy diety w zaburzeniach lipidowych703
35. Dieta w profilaktyce i leczeniu hiperurykemii u sportowców – Marcin Wełnicki, Damian Parol, Artur Mamcarz 712
35.1. Definicja hiperurykemii i dny moczanowej712
35.2. Etiologia hiperurykemii i dny moczanowej714
35.3. Dieta w hiperurykemii715
35.4. Podsumowanie722
36. Dieta w profilaktyce i leczeniu niedoboru żelaza u sportowców – Jarosław Krzywański, Barbara Frączek 728
36.1. Wprowadzenie728
36.2. Zasoby i metabolizm żelaza w organizmie729
36.3. Biodostępność żelaza730
36.4. Źródła żelaza w produktach spożywczych733
36.5. Zapotrzebowanie na żelazo736
36.6. Żywieniowe leczenie niedoboru żelaza737
36.7. Przykładowe jadłospisy738
37. Wybrane diety alternatywne i koncepcje żywieniowe – Ewa Stachowska, Joanna Palma, Maria Gacek, Barbara Frączek 744
37.1. Wprowadzenie744
37.2. Dieta ketogenna (niskowęglowodanowa/wysokotłuszczowa)745
37.3. Dieta intermittent fasting757
37.4. Dieta paleolityczna (paleo)761
37.5. Dieta wysokobiałkowa768
37.6. Dieta wysokowęglowodanowa773
37.7. Dieta bezglutenowa775
38. Poradnictwo dietetyczne oparte na dowodach naukowych – Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska 782
38.1. Definicje diety i dietetyki782
38.2. Podsumowanie796
39. Psychologia i odżywianie – ograniczenia w procesie redukcji masy ciała – Izabella Bednarczyk-Bochenek 798
39.1. Nadmiarowe kilogramy – problem wieloaspektowy798
39.2. Kontrolowane czy automatyczne – o specyfice zachowań żywieniowych801
39.3. Zmiana zachowań żywieniowych – proces rozłożony w czasie805
39.4. Strategie środowiskowe: sprzymierzeniec czy pułapka808
39.5. Podsumowanie809
3. Suplementy diety 812
40. Suplementy diety w sporcie – Jarosław Krzywański, Łukasz Jaśkiewicz, Urszula Somow, Igor Łoniewski, Hubert Krysztofiak 814
40.1. Wprowadzenie814
40.2. Klasyfikacje suplementów diety815
40.3. Kryteria oceny skuteczności w sporcie816
40.4. Suplementy diety potencjalnie skuteczne w sporcie818
40.5. Suplementy diety stosowane ze wskazań lekarskich844
41. Suplementacja i żywienie a doping – Andrzej Pokrywka, Piotr Tomaszewski 862
41.1. Suplementy i odżywki zanieczyszczone lub zafałszowane środkami dopingującymi862
41.2. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie865
41.3. Odpowiedzialność za złamanie reguł antydopingowych867
41.4. Minimalizowanie ryzyka pozytywnych wyników badań antydopingowych868
41.5. Żywność jako potencjalne źródło pozytywnego wyniku badań antydopingowych870
41.6. Wlewy dożylne – kroplówki witaminowe871
41.7. Podsumowanie872
4. Praktyczne aspekty dietetyki 874
42. Metody pomiaru dobowego i treningowego wydatku energetycznego – Andrzej Klimek, Barbara Frączek, Andrzej Grzelak 876
42.1. Metody pomiaru wydatku energetycznego878
42.2. Analiza porównawcza metod pomiaru wydatku energetycznego892
43. Kalorymetria pośrednia w ocenie metabolizmu energetycznego – Marta Bazańska, Hubert Krysztofiak 898
43.1. Kalorymetria pośrednia898
43.2. Podstawowa i spoczynkowa przemiana materii901
43.3. Analiza wysiłkowego metabolizmu energetycznego904
44. Metody oceny sposobu żywienia – Anna Gronowska-Senger 906
44.1. Wprowadzenie906
44.2. Charakterystyka i opis metod oceny sposobu żywienia907
45. Metody oceny stanu odżywienia – Jadwiga Charzewska, Natalia Bieńko 924
45.1. Zdefiniowanie stanu odżywienia924
45.2. Cele oraz sposoby oceny stanu odżywienia926
45.3. Metody oceny – charakterystyka928
46. Monitoring medyczny sportowca – Jarosław Krzywański, Hubert Krysztofiak, Danuta Gajewska 952
46.1. Wprowadzenie952
46.2. Ocena stanu zdrowia sportowców953
46.3. Badanie morfologiczne krwi958
46.4. Badania biochemiczne krwi961
46.5. Ocena gospodarki żelazem961
46.6. Ocena zaopatrzenia w witaminy962
46.7. Wskaźniki uszkodzenia mięśni964
46.8. Związki azotowe966
46.9. Badanie stężenia mleczanu we krwi966
46.10. Zmęczenie i przetrenowanie969
46.11. Dietetyka sportowa a badania laboratoryjne971
47. Poradnictwo żywieniowe – rola dietetyka sportowego – Barbara Frączek 976
47.1. Założenia do opracowania diety dla osób aktywnych fizycznie976
47.2. Zastosowanie programów żywieniowych997
47.3. Monitoring żywieniowy998
48. Dieta osób aktywnych – Barbara Frączek, Maria Gacek, Dariusz Kurach, Aleksandra Pięta, Florentyna Tyrała, Paulina Mazur-Kurach 1006
48.1. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 2200 kcal1006
48.2. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 2600 kcal1013
48.3. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 3100, 3200 i 3300 kcal1021
48.4. Wartość odżywcza diet o wartości energetycznej 2200, 2600, 3100, 3200 i 3300 kcal1028
49. Żywienie w różnych dyscyplinach sportowych – Aleksandra Pięta, Urszula Somow, Estera Nowacka-Polaczyk, Wojciech Zep, Daria Domańska- -Senderowska, Marek Siderek, Florentyna Tyrała, Barbara Frączek 1030
49.1. Żywienie w sportach indywidualnych1030
49.2. Żywienie w sportach drużynowych1109
50. Żywienie w rekreacyjnej aktywności fizycznej – Aleksandra Pięta, Jagoda Podkowska, Barbara Frączek 1138
50.1. Trening siłowy1138
50.2. Pilates1144
50.3. Fitness1151
50.4. Trening siłowy1158
50.5. Biegi długodystansowe1164
51. Fakty i mity w dietetyce – Danuta Gajewska 1174
51.1. Węglowodany – dobre czy złe?1174
51.2. Czy żywność ekologiczna ma wyższą wartość odżywczą?1175
51.3. Czy sól morska jest lepsza niż sól kuchenna?1175
51.4. Czy cukier brązowy jest zdrowszy niż cukier biały?1176
51.5. Czy zbilansowana dieta musi składać się z pięciu posiłków?1177
51.6. Czy pojadanie pomiędzy posiłkami jest niezdrowe?1178
51.7. Czy białko pełnowartościowe to tylko mięso?1178
51.8. Czy burak ćwikłowy to „superfood”?1179
51.9. Czy cynamon leczy cukrzycę?1179
51.10. Dlaczego olej kokosowy?1180
51.11. Najzdrowsze diety świata1181
51.12. Czy istnieje terapeutyczna dawka alkoholu?1182
51.13. Czy dieta bezglutenowa to panaceum na wszystkie choroby?1182
51.14. Dlaczego warto jeść kiwi?1183
51.15. Czy czarnuszka siewna leczy wszystko?1183
Skorowidz1186

4.1

Metabolizmsubstratówenergetycznych

(systemyenergetycznezwiązanezwysiłkiem)

Właściwefunkcjonowanieorganizmusportowcówpodczaswysiłkufizycz-

negomusiuwzględniaćwszystkieprzemianyzmierzająceostateczniedosyn-

tezyuniwersalnegonośnikaenergii,jakimjestcząsteczkaATP(adenosinetriphos-

phate,adenozynotrifosforan).Zbudowanyjestonztrzechzasadniczychelementów,

tj.adeniny,rybozyitrzechresztfosforanowych(ryc.4.1).Najistotniejszymfunk-

cjonalnymelementemtejcząsteczkisądwawiązaniawysokoenergetyczne,których

rozerwanieprowadzidouwolnieniaenergiiniezbędnejdoutrzymaniafunkcjiży-

ciowychkomórek.Związektenprodukowanyjestwewszystkichżywychkomór-

kachorganizmu,adojegosyntezyzostająlubprzynajmniejmogąbyćwykorzystane

dostępneźródłaenergiipochodzącezpożywienia,szczególnieglukozaitłuszcze.

Adenozynotrifosforanpełniróżnefunkcje,m.in.:

»umożliwiainicjowanieprocesówtworzenianowychirozpaduspożytych

związkówchemicznych,

»pozwalanaaktywnytransportjonówisubstancjiodżywczychprzezbłony,

»jestniezbędnydoskurczumięśni.

Adenina

NH2

Ryboza

Wiązaniawysokoenergetyczne

3resztyfosforanowe

Rycina4.1.Budowacząsteczkiadenozynotrifosforanu(ATP).

StężenieATPwkomórcemięśniowejpozostajejednaknastałympoziomieiwynosi

ok.5mmolwkilogramieżywejmasymięśniowej,zarównowczasiespoczynku,jak

ipodczasintensywnegowysiłku.Takakoncentracjapozwoliłabynaskurczmięśni

trwającyniedłużejniż1sekunda,gdybyniebardzoszybkieiefektywneprocesy

prowadzącedociągłejodbudowy(resyntezy)zasobówATP

Chwilowestężenietegozwiązkuwkomórcepozwalanazachodzenieodruchów

bezwarunkowych,umożliwiającychniejednokrotnieprzeżycieczłowiekawsytu-

acjachkryzysowych.Człowiek,wtymsportowiec,niemamożliwościświadomego

Biochemiawysiłkufizycznego

Brak wyników

Dietetyka sportowa

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra