Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZYZNAMYMOTYWYWŁASNYCHCZYNÓW?
pragnienia.Pojęciemotywuzostałojeszczebardziejzawężoneprzez
H.Sidgwicka,któryczęstoutożsamiałjezpragnieniem9.Niejestto
jednakobecnieopiniaogólniepodzielana.Stanowiskoprzeciwnezaj-
mujeB.Gert,którytakototłumaczypowodyswojejdecyzji:
Częstonazywamymotywemkompleksskładającysięzprzekonaniaipra-
gnienia.Wolęjednakoddzielaćpragnienieodprzekonania,rezerwującter-
minmotywdlaprzekonań,ponieważpozwalatonaosiągnięciewiększej
jasnościiprecyzjiprzyopisywaniuzwiązkówistniejącychmiędzymoty-
wami,racjamiapragnieniami10.
Powyższezestawieniepoglądównatematnaturymotywuwskazuje
wyraźnie,iżjednasprawaniebudziławątpliwości:niedasięnazwać
czegośmotywemijednocześniegłosić,iżniemożeonwpływaćna
naszezachowanie.Jednakwzłożonejdefinicjitegopojęciajesttoje-
dynyelement,codoktóregopanujedośćpowszechniezgoda.Kontro-
wersjebudzisposób,wjakito,conazwanezostałomotywem,wpływa
napodejmowaneprzeznasdziałania,atakżeto,jakąnaturęwinnosię
przypisywaćmotywomzgodniezanalitycznąteoriąmotywacji:czy–
jakuczuciaipragnienia–mająoneprzynależećdoszerokorozumia-
negoświatasensualnego,czegodomagałsięHume,czyteż–jakprze-
świadczenia–mająograniczaćsiędokompetencjirozumu,zaczym
opowiadałsięzkoleiKant.
TRZYRODZAJEPRAGNIEŃ
Zdanie„osobaAmamotyw,abywykonaćdziałaniex”lub„ist-
niejemotywdlaosobyA,abywykonaćdziałaniex”możebyćinter-
pretowanenadwaodmiennesposoby.Zgodniezpierwsząinterpreta-
cją,którawydajesięobecniedominująca,prawdaobuzdańwymaga,
abyosobataodczuwałapragnienie,któremogłobyzostaćzaspokojo-
neprzezwykonanieczynux.Jeśliwarunektenniejestspełniony,to
stosowniedoprzyjętegotupunktuwidzenianiejestprawdą,iżktokol-
wiekmożemiećmotyw,abywykonaćdziałaniex.Zgodnienatomiast
zinterpretacjądrugą,formułowanietakiegowarunkuprawdziwości
obuzdańniejestkonieczne;dlategoobamogąbyćprawdziwe,nawet
jeśliosobaAniemażadnegopragnienia,któremogłobybyćzaspo-
9H.Sidgwick,TheMethodsofEthics,Indianopolis–Cambridge1981,s.363.
10B.Gert,Morality…,s.37.Autoridziewswoichrozważaniachjeszczedalej
iodróżniapojęcie„racji”odpojęcia„motywu”:„Nieodrzucamistnienianieświa-
domejmotywacji,niemniejwolęnieokreślaćtakiejmotywacjimianemmotywu”.
Tamże,s.36.
21
