Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2
iżjestonmotywowanydowykonaniategodziałaniapodwpływem
tegopragnienia.
Koncepcjatrzechrodzajówpragnieńnigdyniebyławyrażonaexpli-
citewspójnysposób.Nieoznaczatojednak,żerozróżnieniemtym
dotychczasniktsięnieposługiwał.Istniejąprzynajmniejdwiedość
dobrzeznaneteoriefilozoficzne,któreopierałysięnatakimrozróżnie-
niu.Pierwsza,autorstwaHume’a,dotyczymotywacyjnejrolirozumu
iuczuć.Kiedygłosion,żeistniejąceuczuciaewentualnegosprawcy
mogąmotywowaćgododziałaniapodwarunkiem,żezostanąpobu-
dzoneprzezrozum,tozakłada,iż(a)możnamiećpragnieniaimoż-
naniebyćmotywowanymdodziałania21.Kiedyutrzymuje,żeniko-
gonienależymoralnieobwiniaćzaniewykonaniedziałania,jeślinie
istniałonaturalneuczuciemotywującesprawcędotakiegodziałania,
lubkiedystwierdza,żejesteśmymoralniezobowiązaniwykonywać
działaniatylkowówczas,gdymamyuczuciemotywującedowykona-
niategodziałania22,tozakłada,iż(b)„odczuwaćpragnienie”oznacza
„byćmotywowanymdodziałania”.Kiedymówinatomiast,żerozum
zmotywacyjnegopunktuwidzeniajest„bezwładny”iżejest„niewol-
nikiemuczuć”,tozakłada,że(c)możnabyćmotywowanymdodzia-
łaniatylkopodwpływempragnienia.
Twierdzenia(a),(b)i(c)odpowiadajątrzemwyróżnionymznacze-
niompragnienia.Twierdzenia(a)i(b)sąsprzeczne,oiledrugieznich
głosi,żezawsze,gdysprawcaodczuwapragnienie,jestmotywowany
dodziałania.Abyuniknąćsprzeczności,możnabyobatwierdzeniain-
terpretowaćwświetletwierdzenia(c),mianowicie,żeniemożnabyć
motywowanymdodziałaniainaczejniżprzezodczuwaniepragnie-
nia.Wydajesiętojednakniemożliwezpowoduistniejącejsprzecz-
nościpomiędzytwierdzeniami(a)i(c).Jeżelibowiemsprawcaod-
czuwapragnieniewykonaniadziałania,niebędącmotywowanymdo
jegowykonania,toprawdopodobniejegopragnienieniejestpragnie-
niemmotywującym,itymsamymniejestonomotywem,podwpły-
wemktóregodziałanietozostaniewykonane.
PrzypadekdrugidotyczypoglądówHaroldaPricharda.Jegosta-
nowiskowtejsprawiemożnaprzedstawićzapomocątakichoto
twierdzeń:
1.Każdyodczuwapragnieniewykonaniadziałaniamoralniego
obowiązującego.
21Niektórzyodrzucajątakąmożliwość,zob.J.Dancy,MoralReasons…
22D.Hume,Traktatonaturzeludzkiej,tłum.C.Znamierowski,Warszawa1963,
30
t.II,s.323–324.
