Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2
Twierdzenie,żepragnieniależąupodstawkażdegointencjonalnego
działania,możebyćprawdziwe,jeżelipojęcie„pragnienia”obejmuje
zarównopragnieniemotywacyjne,jakiquasi-motywacyjne.Powsta-
jejednakpytanie:wjakisposóbpragnienia,którepierwotnieposia-
dałyrealnystatuspragnieńquasi-motywacyjnych,mogąmotywować
sprawcędodziałania?Wiadomo,żeArystoteles,abyrozwiązaćten
problem,dopuszczałmożliwośćistnieniapragnień,któreczerpiąswo-
jąmotywacyjnąmocznamysłuorazzdecyzjisprawcy19.Kilkawie-
kówpóźniejpodobnąodpowiedźdałrównieżHume,któryutrzymy-
wał,żerozummożemiećwpływnanaszepostępowanie,gdybudzi
uczucie,informującnasoistnieniuwłaściwegodlaniegoprzedmio-
tu.Niewydajesię,abytakiestanowiskomożnabyłouznaćzasłusz-
nebezjednoczesnegopodważeniajegowiarygodności.Oilebowiem
zdajemysobiesprawęzróżnicypomiędzyfaktycznymidyspozycyj-
nymznaczeniemmotywacji,otyletrudnobyłobywtejsytuacjizna-
leźćrozsądneargumentynaodparciezarzutu,iżniesposóbzaprze-
czyć,żesprawcamożebyćmotywowanyprzezświadomośćfaktów
innychniżten,żeodczuwaokreślonepragnienie,np.możebyćmo-
tywowanyprzezświadomość,żedoświadczyokreślonegopragnienia
wprzyszłości.
Skądjednakpotencjalnysprawcamożemiećświadomość,że
wogóleistniejejakieśpragnienie,jeżeliniemotywujegoonododzia-
łania?Czymożnamiećświadomośćniefunkcjonującegoczyteż,jak-
bypowiedziałHume,„uśpionego”pragnienia?Jeśliniejestemfak-
tyczniemotywowany,abynapićsiękawy,toskądwiem,żepragnęsię
jejnapić?Wydajesię,iżnormalnysposóbpostępowaniawtakichsy-
tuacjachjestzgodnyz:
Zasadąwszechobecnościpragnień,wedługktórejtwierdzenie,żespraw-
camapragnienie,wynikapoprostuzfaktu,żejestonmotywowanydo
działania20.
Poglądtenniewnosijednakzbytwieledorozważanegozagadnie-
nia,ponieważniedajenamżadnejdodatkowejwiedzyorolipragnie-
niajakomotywudziałania.Wniosek,jakimożnabywoparciuoniego
19Arystoteles,Etykanikomachejska,Warszawa1981,s.87.
20T.Nagel,ThePosibility…,s.30.McDowellwystępującetupragnienieokreśla
mianempragnieniaprzypisanegosprawcywrezultaciedziałaniaiodróżniajeodpra-
gnienia,którejestzrozumiałewsposóbniezależnyodpostępowaniasprawcy.Zob.
J.McDowell,„AreMoralRequirementsHypotheticalImperatives?”,Proceedingof
theAristotelianSociety1978,s.20.Zob.teżJ.Dancy,MoralReasons,Oxford1993,
28
rozdział:„InteralismandExternalism”.
