Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
znajdująsięwokreślonejodsiebieodległości(dystansie).Tenwłaśniedystansokreślacha-
rakterystycznąwielkośćdanejelementarnejstruktury.
Abytolepiejzrozumieć,spójrzmynaryc.1.1.Przedstawiaonazależnośćwielkości
energiipewnegomikroskopowegoobiektu(np.cząstkielementarnej,atomu),przedstawio-
negonarysunkujakokuleczka,odjegoodległościodobiektu,którynańoddziałuje(znowu:
cząstkielementarnej,jądraatomowego,całegoatomu),aktóregopołożenieokreślamiejsce,
wktórymxprzeciętajestprzezy(czylizerowydystansnaosix).Widzimy,żeenergia
tajestbardzowysokawnajbliższymsąsiedztwieobiektuoddziaływującego,szybkomaleje
wmiaręoddalaniasięodniego,osiągaminimumwpewnymkrytycznymdystansie,ana-
stępnierośnie,zwartościujemnychdążącasymptotyczniedozerawmiaręjakdystansdąży
donieskończoności.Podstawowązasadąfizycznąjestfakt,układtakidążyspontanicznie
dostanuonajniższejenergii.Innymisłowy,oznaczato,obiekt(kuleczka),naktórywy-
wieranejestoddziaływaniejestprzyciągany,jeśliznajdziesięwodległościwiększejniż
odległośćkrytycznaodobiektuoddziaływującego,itotymmocniej,imbliżejjesttego
obiektu(wbardzodużychodległościachprzyciąganietomożnazaniedbaćjakobardzobli-
skiezeru).Jeślijednakodległośćpomiędzyobiektamijestmniejsza,niżdystanskrytyczny,
wmiejsceprzyciąganiapojawiasięsilneodpychanie.Układosiągastanwzględniestabilny,
kiedyobiektbędącyprzedmiotemoddziaływaniaznajdujesiędokładniewodległościkry-
tycznejodobiektustanowiącegojegopodmiot(źródło).Należyprzytymzdecydowanie
podkreślić,sytuacjapomiędzyobiektamijestsymetryczna:obaobiektywkażdejsytuacji
oddziałująnasiebiezdokładniesamą,leczprzeciwnieskierowanąsiłą.Naryc.1.1można
więczamienićobiektoddziaływującyiobiekt,naktórywywieranejestoddziaływanie,ini-
czegobytoniezmieniło.Pozornybraksymetriiczęstowynikazróżnicymasypomiędzy
obiektami:obiektcięższypoprostutrudniejnruszyćzmiejsca”przyużyciutejsamejsiły,
natomiastobiektylżejszełatwiejwprawićwruch.Todlatego(itylkodlatego)wydajenam
siężenp.atomprzyciągaelektron,aZiemiastatekkosmiczny,anieodwrotnie.
Jakwynikazwyżejpowiedzianego,wzajemneoddziaływaniepomiędzyobiektami
stanowiwypadkowąpomiędzysiłamiprzyciągającymiiodpychającymi.Zarównosiły
atrakcji,jakirepulsjimalejązodległością(wwiększościprzypadków),awięcimbliżej
znajdująsięoddziałująceobiekty,tymwiększąsiłęwzajemnienasiebiewywierają.Aby
wpewnejodległościzostałaosiągniętarównowagapomiędzynimi,namałychdystansach
odpychaniepowinnobyćsilniejsze,alepowinnoonoteższybciejmalećzodległością,tak
abynawiększychdystansachprzeważałoprzyciąganie.Powyższawłaściwośćzapewnianie
tylkoistnieniepewnegokrytycznegodystansupomiędzyobiektami,naktórymprzyciąganie
iodpychaniewzajemniesięrównoważą,warunkującegoistnieniestruktury,aletakżedyna-
micznąstabilnośćizarazemelastycznośćtegodystansuwyrażającąsięwfakcie,żekażde
zaburzeniestabilnejodległościpomiędzyobiektami(wybicieukładuzestanurównowagi)
powoduje(oileniejestzbytsilne)automatycznedziałaniewkierunkupowrotuukładudo
stanurównowagi:wzrostodległościzostanieskompensowanyprzezprzewagęprzyciągania