Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instalacjajakozapisprzeszłości:
instalacjazfotografią-dokumentem
AuteldeLyceeChases(OłtarzLiceumChases,1986–1987)tojedenaścieinstalacjiwformie
współczesnegoołtarza,różnieskonstruowanychztychsamychmediówmieszanych:fotografii,
cynowychpudełekspożywczychibiurowychlampek[il.5].Cyklstanowikontynuacjęrozpoczętych
przezartystęw1985rokurozbudowanychmonumentów–wieloelementowychkompozycji
przestrzennych,wykorzystującychfotografieżydowskichdzieci.Kontynuowanetakżewlatach
późniejszych(naprzykładMonumentOdessa)15,obecnieokreślanesąscalającąjenazwąLekcje
ciemności16.Użytezdjęciaklasowesemickichuczniów–zabranychw1931rokuprzeznazistówze
szkołyśredniejwWiedniu,któreprawdopodobniezginęływHolokauście–odwołujądoShoah.
Oświetleniewfotografiidziałanierównomierne,niektórejejpartieuwydatnia,innezaciera,
nadmiernierozjaśnialubukrywawzaciemnieniu,cobudujedramaturgięidynamizmcałości.Zdjęcia
zostałyzawieszonenadpuszkamipoherbatnikach(objettrouvé),którestanowiątypoweprzedmioty
wefrancuskichdomach,aletakżesekretnepuzderka,wktórychdzieciprzechowującenne
pamiątki,bypielęgnowaćindywidualnyświatwspomnień.Boltańskiświadomiestosujełatwoprzez
każdegorozpoznawalneformy,abyułatwićiwzmocnićekspresjęodbiorcypodczaszaskakującego
zetknięciaznimiwkompozycjiartystycznej,którapozbawiaichnaturalnegokontekstuinarzuca
nowy,tworzącznichautonomiczneelementydzieła(ready-made).Ichminimalistycznykształt
charakteryzujesyntezaformalna,któraprzypominacegłówkiCarlaAndre’a,obcesowowyrwane
zrzeczywistościiłączonewprzestrzeniwystawowejzakażdymrazeminaczej,mimojednakowego
końcowegokształtu.PodobnieBoltańskiswobodnieżonglujewieloznacznymiskojarzeniamiodnośnie
doformypudełek,układającznichrozmaitekonstrukcje.Zestawiajetektoniczniewpionie
ipoziomielubwspiętrzonestruktury,częstowielosegmentoweczypiramidalne,wyznaczajączarys
różnowariantowychkompozycji.Skomponowanezfotografiamirozświetlonymilampkamikojarząsię
zołtarzemlubbożnicą,coodwołujedozainteresowańreligijnychniepraktykującegoartysty,który
częstołączyjudaizmzkatolicyzmem.
Boltańskiinspirujesięcharakterystycznymidlatychreligiiświętamiiobrzędami.Nawiązuje
dosakralnejoprawyświetlnejliturgiiWielkiegoPiątku,którazaczynasiępodczasoświetlenia
dziennego,akończywciemnościprzyzgaszonychświecachiświatłach.Teatralnawrażliwość
artystynaświatłouwidaczniasięnietylkowVanitasczyTeatrzecieni17,aletakżewcykluOłtarz
LiceumChases.Boltańskipunktoworozświetlatwarznafotografiilubpokazujejąwcałości,
uintensywniająciprzekształcającjejwyrazemocjonalnyczypodkreślającwidmowość–status
życiautraconego.Jednocześnieartystycznieprzemieniaobiektywizmdokumentuzdjęcialicealnego
wmetafizycznyśladśmierciorazzagubionychsekretnychświatówwspomnieńumarłych.Konstrukcja
instalacjiprzypominakatolickiołtarz,zwłaszczarozbudowaneśredniowieczneretabulum:fotografie
zastępująmalowaneobrazyirelikwie,biurowelampki–świece,azardzewiałablachaopakowań–
precyzyjnierzeźbionedrewnolubzłoconekwatery.Tatranspozycjatradycyjnejformyołtarzana
współczesnąinstalację,stworzonągłówniezmateriałówśmieciowych,jesttylkopozornieniegodnym
zeświecczenieminadaniembłahegowydźwiękumonumentalnemupomnikowiprzeszłości.
Żydowskatradycjatakżewpływanasymbolikęoświetlonychtwarzyfotograficznegozapisu.
Odmienioneblaskiemżarzącychsiężarówek,któreprzypominająwotywneświeceJahrzeitów,
zapalane,byuczcićpamięćnieobecnych,wprowadzająwporządeksacrumikultzmarłych.Kształt
wieloelementowejstrukturyinstalacjiodwołujesiędoarchitekturysynagog:koncentrycznej,
zwieńczonejdwuspadowymtrójkątnymlubściętymtrapezoidalniezadaszeniem.Powtarzasię
wniejzwłaszczaspiętrzonyukładelementówzpowielonymiformamitrójkątnymipoprzecinanymi
15
Patrzil.:Ch.Boltański:MonumentOdessa,fotografie,pudełkaaluminiowe(poherbatnikach),światłoidrut,
203,2×182,9cm,1989–2003.https://www.pinterest.co.uk/pin/320037117240604933/[dostęp:10.03.2018].
16
M.Berger:MasterworksoftheJewishMuseumł,https://thejewishmuseum.org/collection/28216-monument-
odessa[dostęp:10.03.2018].
17
WywiadzChristianemBoltańskimł,https://bombmagazine.org/articles/christian-boltanski/[dostęp:10.03.2018].
~13~
