Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dekoracyjniemniejszymielementami,lampkami18(analogięwidaćnaprzykładwneorenesansowej
synagodzeTemplewKrakowie,1860–1862,którejelewacjatourozmaiconyukładtrapezów
wattycezwieńczonychstylizowanymiszczycikami).InstalacjeBoltańskiegoprzypominajązwłaszcza
renesansowąlubgotyckąarchitekturęsynagogzmotywamimauretańskimi,któraasymilowała
formywspółczesnejjejstylistyki,inspirującsięmiejscowymbudownictwem19.Powielajągłówny
szkielettychkształtów,czasamidekomponującjebardziejurozmaiconymiwariacjamiartystycznej
gryzprzestrzenią20.
ObanajważniejszeźródławpływównasztukęBoltańskiego–katolicyzmijudaizm–podkreślają
synkretycznyijednocześniereligijnieuniwersalnycharakterjegodokumentującejsztuki.Artysta
pozostawiaświadectwowszystkich,nietylkowybranych,proponujemetaforycznewizualizacje
sumyzasadludzkiejegzystencji,dotyczącychżycia,śmierci,przemijania,pytaniaomożliwość
świadectwaorazodbioruaktywującegoizmieniającegodokument.Zpewnościątwórcęinteresuje
formareligijna,naktórąstylizujeswojedzieła,cobyćmożestanowićsubstytutosobistegobraku
religijnościiwieloaspektowychposzukiwańprzejawówwiary.
Boltańskiużywatufotografii-dokumentu,pośrednioodwołującsiędoHolokaustu,bez
dokładniejszychinformacjiorzeczywistychlosachportretowanychŻydów.Przyznaje,żewewnętrzna
trudnośćniepozwalamuwykorzystaćzdjęćukazującychdosłownemordowanieizraelskiegonarodu.
Wyobrażenieoptycznejreprezentacjitegoaktujesttakprzeraźliwe,żeażniemożliwe.Opórwynika
zezwątpieniawpsychicznemożliwościudźwignięciaciężaruwidokukaźniudokumentowanejna
wykorzystywanychwtrakcietworzeniawizualizacjachrzeczywistości.Artysta-Żydodczuwazbyt
dużąodpowiedzialnośćzakreacjęnadokumenciewłaściwejscenyzbrodni,któryograniczawten
sposóbjegowolnośćtwórcząiotwarciesięnaswojedzieło.Wydajesię,żezdjęcieHprawdziwego”
Holokaustutraktujejakograniczącezeświętością,którejednocześniewstrząsaiunieruchamia
sztukę.Boltańskiodwołujesiędotejświętościwswoimdziele,wykorzystującfotografiępośrednią
isugerującą,naktórąmożesięotworzyćizadbaćojakośćartystycznejpracy.Sięgapodokument,
któryHnadasię”dokreacjiiswojąobiektywnąostrościąniewywołainercjitwórczej.HImmniej
masz[widzisz–K.T.]informacji,tymbardziejotwieraszpracę,tymbardziejmożeszoniejmyśleć”21.
WzwiązkuztymartystawykorzystujeanonimowefotografieHszczęśliwych”semickichdzieci,
coułatwiamupracę,aletakżewprowadzaironicznydystansigroteskowywydźwiękwobec
właściwego,aleodleglejszegopunktuodniesienia–Shoah.Artystycznezniekształceniewidać
wsamejformiefotografii–Boltańskirefotografujejąipowiększa,ingerujewjakośćmedium,
pokazującraster,ziarnoemulsjilubrozmywająckonturiuruchamiającdwuznacznedziałaniawarstw
negatywowo-pozytywowych.Czarnewycinkiokalającegłównąformękonstrukcjiobrazuzaczynają
nieprzedstawieniowoznaczyć,zlewającjeszczeczytelnykształtzsymbolicznączernią,złowieszczo
sugerującąto,coniepokazane.Artystawtensposóbinterpretujemediumfotografii-dokumentu,
poktóresięga22.Pokazujezniekształcone–alejednak–śladyrzeczywistości23lubtrudnedo
odkodowaniawieloznaczneznakiprzeszłości.Tepierwszeprzypominająrelikwienieokreślonego
wyznaniowokultuzmarłych,któregoistotąjestsamochwiloweprzywrócenienieżyjącegowe
wspomnieniuijegouczczenie.Tedrugie–wybłyskująrozmytycieńnieuchwytnegoHutraconego”.
18
Patrzil.:Ch.Boltański:AuteldeLyceeChases/OłtarzliceumChases,pudełkaaluminiowe(poherbatnikach),
fotografie,lampyelektryczneikable,ok.170,2×214,6×24,1cm,1986–1987.https://www.guggenheim.org/arts-
curriculum/topic/christian-boltanski[dostęp:10.03.2018].
19
Patrz:W.Koch:Stylewarchitekturze:arcydziełabudownictwaeuropejskiegoodantykupoczasywspółczesne.
Tłum.W.Baraniewski.Warszawa2005,s.483.
20
Patrzil.:Ch.Boltański:AuteldeLyceeChases/OłtarzLiceumChases,pudełkaaluminiowe(poherbatnikach),
fotografie,lampyelektryczneikable,ok.260×215×30cm,1986–1987.https://www.pinterest.co.uk/
pin/76420524897398210/[dostęp:10.03.2018].
21
WywiadzChristianemBoltańskimł,https://bombmagazine.org/articles/christian-boltanski/[dostęp:10.03.2018].
22
M.Michałowska:Sztukadokumentuł,s.166.
23
G.Metken:WaswirbrauchensindReliquien.W:ChristianBoltanski:Inventar[kat.wyst.].HamburgerKunsthalle
1991.
~14~
