Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Transakcyjnymodelzadańrozwojowych
13
finalność),ajednocześniespecyficznerezultatyrozwojowe(np.zaburzenia
zachowaniaczynadużywaniealkoholu)bywająniekiedywynikiemróżnych
początkowychwarunków(ekwipotencjalność).Niktwięcniespodziewasię,
żewszystkiedziecizrodzinobciążonychnałogiembędąfunkcjonowaćna
takimsamympoziomie,oczekujesięraczejróżnychwzorcówzachowania
(dostosowanychbądźniedostosowanych).Takwięc,odwołującsiędokon-
cepcjiodporności(resilience),należystwierdzić,żeprawdopodobieństwo
wystąpieniazaburzeńfunkcjonowanialubzdrowiadzieciimłodzieżyzro-
dzinpatologicznychmożebyćpodobnejakudziecizrodzinbezpoważ-
nychproblemów.Istotnąrolęodgrywatubowiempoziomrealizacjizadań
rozwojowych,którewprzebiegurozwojupełniąfunkcjępośredniczącą
(por.Windle,Davies2003).
Pojęciezmiennejpośredniczącejstanowiważnyelementwbadaniach
podejmowanychzperspektywypsychopatologiirozwojowej.Zakładaono
istnienieprocesu,którywpływanaostatecznyefektwynikającyzezwiązku
międzyzmiennyminiezależnymiazmiennązależną(Baron,Kenny1986).
Wykorzystaniezmiennejpośredniczącejpomagawyjaśnićdziałaniezło-
żonejmatrycyprocesówkonstytucjonalnychipsychospołecznych,które
wpływająnazaburzonylubprawidłowypoziomfunkcjonowania.Pozwala
równieżuchwycićistotnezjawiskarozwojowezachodzącewokresiemło-
dzieńczym.Transakcyjnycharakterzadańdotyczyhipotezy,żejeśliczło-
wiekporadzisobieztymizadaniami,wówczaszwiększasięprawdopodo-
bieństwoosiągnięciasukcesunadalszychetapachrozwojowychiwówczas
szansanaprawidłowyrozwójwzrasta.Niemniejjednakniepowodzenia
wrealizacjizadańrozwojowychmogązwiększaćryzykofunkcjonowania
wsposóbniedostosowany(Sroufe1997).Koncepcjatransakcyjnegood-
działywaniamiędzyzadaniamirozwojowymipozwoliłazrozumiećwza-
jemnerelacjepomiędzywrodzonymobciążeniemastresem.Zgodniezta-
kimmodelempoznaniedróg,naktórychmłodzieżpokonujenajistotniejsze
dladanegoetapuwyzwaniarozwojowe,możepomócwyjaśnićzłożoność,
jakapojawiłasięnaskutekdziałaniawieluzmiennych.Oznaczato,żewie-
leproblemówrozwojowychpostrzeganychjestjakorezultatrozwojowej
historiiniepowodzeńwrealizacjikluczowychzadańspołecznych.Tenie-
powodzeniasąpotencjalniepodatnenawpływywtymznaczeniu,żesuk-
cesyosiągniętenakolejnychetapachrozwojowychmogąskierowaćdaną
jednostkęnazdrowsześcieżkirozwojowe.
