Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Uwarunkowaniarealizacjizadańrozwojowych
19
przewlekły).Doniekorzystnychczynnikówstresowychzaliczyćmożna:
ubóstworodziny,separacjęlubrozwódrodziców,ichchorobypsychiczne
lubnadużywaniealkoholu,streswokresieciąży,przemocpsychicznaifi-
zyczna,konfliktymałżeńskie,maltretowanie,wychowywanieprzezjedne-
gorodzicazpowoduseparacji,rozwodulubśmierci,wychowywaniesię
dzieckawrodziniezastępczej(Cowen,Work1988;Masteniwsp.1988;
Werner1986,1989;Carr,Vandiver2001).Adolescenci,którzydoświad-
czająsilnychiprzedłużającychsięstresów,traktowanisąjakojednostki
zgrupyryzyka,zagrożonewystępowaniemproblemówemocjonalnych
ibehawioralnych.
Każdyzwymienionychczynnikówryzykajestpowiązanyznegatyw-
nymirezultatamirozwojowymiumłodzieży.Jednakważniejszaodindy-
widualnegowpływutychczynnikówjestichkumulacjawciągużycia.
Licznedowodywskazują,żeuwieludziecipojedynczeczynnikiryzyka
niewywołująwiększychproblemówwrozwoju.Poważnezagrożeniesta-
nowinatomiastichnagromadzenie.
Wjednymzpierwszychbadańnadefektamiskumulowanychczynni-
kówryzykaMichaelRutter(1979)wykazał,żetylko2%dziecizrodzin,
wktórychzdiagnozowanojedenczynnikryzyka(alboniestwierdzono
żadnego–zsześciubadanych),przejawiałoproblemypsychiatryczne.Dla
porównania:odsetekdzieciprzejawiającychtakieproblemy,alepochodzą-
cychzrodzinzczteremalubwięcejczynnikamiryzyka,wynosił20%.
NapodobnewspółzależnościwskazująwynikibadańArnoldaSameroffa
iwspółpracowników(1998).Wynikaznich,żewysokaliczbaśrodowis-
kowychczynnikówryzyka(chorobapsychicznamatkiisilnyniepokój,
sztywnepostawyrodzicielskie,słabewykształcenie,niskistatussocjo-
ekonomiczny,samotnerodzicielstwo,silnewydarzeniastresowe,duża
rodzina)jestskorelowanazniskimiwynikamiwtestachinteligencjiina-
silającymisięproblemamispołeczno-emocjonalnymiudzieciczterolet-
nich.TakżewbadaniachJenniferJenkins(2002,za:Connersiwsp.2003)
wykazano,żeudzieciwwieku6–10lat,poddanychdziałaniuczterech
lubwięcejczynnikówryzyka,problemybehawioralnewystępująpięcio-
krotnieczęściejniżudzieciniezagrożonychwystępowaniemczynników
skumulowanych.
Podsumowując,możnastwierdzić,żezarównoczynnikiryzykautrud-
niającerozwój,jakrównieżcharakterichoddziaływanianaprzebiegre-
alizacjizdańrozwojowychzostaływyczerpującoopisanewliteraturze
przedmiotu.Wychowywaniesięwśrodowiskuzwiększonegoryzykamoże
