Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Zadaniarozwojowe–podstawyteoretyczne
prowadzićdozachowańprzestępczych,uzależnieńlubinnychproblemów
behawioralnychiemocjonalnych–aleniemusi.Stwierdzonobowiem,
iżryzyko,podobniejakkryzysy,niewykluczarozwojuanizdrowia(Sęk
2004).
Czynnikiochronnewprzebiegurozwojumłodzieży
Zaobserwowanazmianawmyśleniuipodejściunaukowym:odmode-
ludeficytówdomodeluzasobów(np.wujęciumedycznymodkoncepcji
„patogenezy”chorobyizaburzeńdo„salutogenezy”skupiającejsięnasi-
łachwarunkującychzdrowie),wymagabadańnadodpornością(resilience)
dzieciimłodzieżyoraznadczynnikamiochronnymi(protectivefactors),
którewzmagajątęodporność.Wliteraturzepsychologicznejcorazczęściej
pojawiająsięrównieżanalizywyjaśniająceprocesypowstawaniazaburzeń,
jakrównieżprocesypodtrzymywaniazdrowiairozwojulubzdrowienia.
Koncepcjeodpornościiczynnikówochronnychsązesobąściślepowią-
zane.InicjatoremijednymzpionierówbadańwtejdziedziniejestNorman
Garmezy(1985).Podczasbadańnadidentyfikacjączynnikówryzyka
choróbpsychicznychodkrył,żeistniejegrupadzieci,którestosunkowo
dobrzeradząsobiewżyciu,mimoniesprzyjającychwarunkówrozwoju.
Stwierdzonounichznaczniemniejproblemówpsychicznychidośćdobrą
adaptacjędowymagańioczekiwańspołecznych.
Toodkryciezainicjowałoposzukiwaniemechanizmówiczynników,
któresprzyjajądobremuprzystosowaniu,bezwzględunanarażenienana-
siloneryzykoiprzewlekłystresżyciowy.Wieleklasycznychjużbadań
nadczynnikamiochronnymidotyczyłoanalizyrozwojudziecirodziców
chorychpsychicznie(Rutter1979),dzieciuczestniczącychwciągłymkon-
flikciewrodzinie(Wallerstein,Kelly1980),zmagającychsięzprzewle-
kłymichorobamifizycznymi(Cerreto,Travis1984),atakżepochodzących
zdysfunkcjonalnychrodzinodużymnasileniupsychopatologiirodziców
(Werner,Smith1982).Wewszystkichtychbadaniachidentyfikowano
czynnikiochronyanalogiczniedo„tarczyochronnej”przedstresem,które
zapobiegająnegatywnymskutkomrozwojowym.Dziecizdiagnozowane
jakoodpornemimoniesprzyjającychokolicznościprawidłowofunkcjono-
waływswoimśrodowisku.
Szczegółowaanalizaliteraturywskazuje,żewśródbadaczyniema
pełnejzgodywkwestii,czymjestodpornośćdzieciwychowywanych
wniesprzyjającychwarunkachrozwojowych:cechąosobniczą,procesem
