Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArturCaban:Odhomosovieticusdohomooeconomicus…
systemu[…],homosovieticuspozostajewbłogiejnieświadomości.Przypomina
toniewinnysenbezcieniaodpowiedzialnościzawłasneczyny,myśli,bezko-
niecznościpodejmowaniaskomplikowanychwyborówżyciowychczymoralnych.
Wszystkojestproste”4.Wypadawtymmiejscuzapytać,cobyłoproste,czytego,
żenwszystkobyłoproste”,autorkadowiedziałasięodmilionówpolskichhomoso-
vieticus,dlawiększościktórychcodziennośćograniczałasiędoudrękinzałatwia-
nia”wszystkiegozewszystkimi?Najakiejpodstawiewnioskujeobrakukoniecz-
nościpodejmowaniaskomplikowanychwyborówżyciowychczymoralnych-czy
historiaPRL-uobfitującawdramatycznewydarzenianieprzeczytemuuogólnie-
niu?WktórymmomenciehistoriiPolskipo1945r.pojawiasięhomosovieticus?
WażnośćtegopytaniawiążesięzprzyjmowaniemprzezPolakówokreślonych
postawzwłaszczawsytuacjachprzełomowych,bywymienićtylkowydarzenia
zczerwca1956,grudnia1970,sierpnia1980igrudnia1981r.Cowówczasdziało
sięwgłowachhomosovieticuswedługautorkinniewolnikówzadowolonychze
swegolosu”?Odpowiektoś,żewydarzeniatezaistniałyzpowoduinstynktusa-
mozachowawczegoistotdoprowadzonychnaskrajprzepaści.Buntujemysięwów-
czas,ponieważnbyt”lubjegobrak,czylinnie-byt”,przestająckształtowaćnaszą
świadomość,odbieranamgodność,apotemnsamegosiebie”.Sprowadzenido
konsumującychprzedmiotówprzestajemybyćludźmi.Wystarczyjednaksięgnąć
doprachistoryków,byprzekonaćsię,żeprzyczynyspołecznegoniezadowolenia
odwzorowywałykondycjępolskiegospołeczeństwa-m.in.kwestiapoprawyza-
opatrzenia,aletakżeżądaniademokratyzacjiżycia.Wśródwieluopracowańwar-
toprzypomniećte,któredotycząnaszegoregionu,chociażbypublikacjeopisujące
strajkigórnikówwkopalniach„Wujek”i„Piast”wgrudniu1981r.5.
Niebudziwątpliwościrola,jakąodegrałKościółkatolickiwprocesiewyzwa-
laniaPolskizkomunizmu.Oczywiścieniechodziokomunizmwrozumieniu
KarolaMarksa,aleoustrójrealnegosocjalizmubudowanynafalipaździer-
nikowejodwilży1956r.6.KsiądzTischnertakotympisał:„Kościół-przede
wszystkimwPolsce-sambyłżywymwydarzeniemwolności.Pozatymjed-
4Ibidem.
5Więcejnatentematw:Uparciz„Piasta”.Relacjeigłosystrajkującychgórnikównakopalni
„Piast”wStarymBieruniuwdniach14-28grudnia1981roku(powprowadzeniuwPolscestanu
wojennego).ZebrałiopracowałJ.Cieszewski.Bieruń2001;J.Neja:Grudzień1981rokuwwoje-
wództwiekatowickim.Katowice2011.
6OstosunkukomunizmudorealnegosocjalizmuA.Walickipiszewnastępującysposób:
[…]npopaździernikowy«realnysocjalizm»PRLnieprzybliżyłsiędokomunizmu,leczodniego
oddalał.Askorotak,tonazywaniegokomunizmemjestjedyniemanipulacjąnegatywnymiko-
notacjamisłowakomunizm.UstrójPRLniebyłkomunizmemanizpunktuwidzeniadoktryny
marksistowskiej,anizpunktuwidzeniakierownictwaPZPRlubKPZR,aniwreszciezpunktu
widzeniazwykłegozdrowegorozsądku.[…]Stawianieznakurównościmiędzyrealnymsocjali-
zmemakomunizmem,lubmiędzypartyjnymiakomunistami,jestdowodemzłejwolilubele-
mentarnegoniezrozumieniaPRLjakorzeczywistościspołecznej,psychologicznejiideologicz-
nej”;A.Walicki:Odprojektukomunistycznegodoneoliberalnejutopii.Kraków2013,s.115.
17
