Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DOŚWIADCZENIE,PAMIĘĆ,PISMO.WPROWADZENIE
13
wktórymgłównąrolęodgrywawyobraźniatwórcza.Manifestemprogramowymtej
literackiejalchemiijestzdaniembadaczaŚw.Paweł,czyliprologNiespokojnych,
jedenznajszerzejkomentowanychutworówLipskiego.
Św.PawłowipoświęconyjestartykułAndrzejaBrylaka,którykontynuujelinię
teologiczno-postsekularnychodczytańprozyLipskiego23.Brylakskupiasięnanawią-
zaniachdokatolicyzmu,zeszczególnymuwzględnieniemcytowanegowŚw.Pawle
passusuzListudoRzymian.Przeczytawszygo,narratorczujesięwreszciezdolnydo
przelaniaswoichtraumatycznychdoświadczeńnapapier.Bywyjaśnićzaskakują-
sekwencję,Brylakwykorzystujepsychoanalityczno-materialistycznąinterpretację
ListudoRzymianautorstwaSlavojażiżka.Dowodziponadto,żewtymfragmencie
Św.PawłaLipskiparodiujeformułętranssubstancjacji,czyliprzeistoczeniawy-
wracananice,modyfikująctak,żestajesięonacentralnadlajegoponowoczesno-
-perwersyjnegoprojektuliterackiego.
AntoniZajączaczynaodŚw.Pawłaktóregouznajezamanifestniefallicznej
męskościianalnegoekscesunastępniejednakskupiasięnapierwszychrozdzia-
łachgłównejczęściNiespokojnych.OmawiawątekrelacjiEmilaiJanka,którymożna
skojarzyćz(ważnymdlaprozydwudziestoleciamiędzywojennego)motywemniewy-
powiadalnegopożądaniahomoerotycznego.MimożeLipskiposługujesięaluzjami
iintertekstamicharakterystycznymidlategotoposu,tasekwencjapowieściwykracza
pozaramyprzedwojennejkonwencjiidążykubardziejotwartemupodjęciutematu
seksualnejodmieńczości.Zającwykorzystujenarzędziapsychoanalizy,byrozwa-
żyćzapętlenia,przejściaiłącznikimiędzyliteraturąabiografiąpostaćJankabyła
bowiemwzorowananaprzyjacieluLipskiego,czylipianiścieJakubieWeissmanie,
zamordowanymweLwowiewczasiewojny.Autorsugeruje,żenawiązaniadotego
wydarzenia,nominalniepóźniejszegoniżrzeczywistośćopisanawpowieści,zostały
zaszyfrowanewNiespokojnych.
flKryptograficzne”podejściedoNiespokojnychjestbliskierównieżAndrzejowi
Zieniewiczowikluczemdoskrytegoflmiędzysłowami”przekazupowieścijestdla
niegolekturaDniainocy.WprozieonastoletnichmieszkańcachKrakowalattrzy-
dziestychLipskiumieszczaflcytatyzprzyszłości”;retroaktywnienaznaczauniwer-
sumtekstuzapowiedziąjegodestrukcji.Bydostrzecoznakitejstrategiipisarskiej,
należypoddaćobatekstyuważnejlekturzerównoległej,wktórejszczególnąrolę
23Por.S.J.Żurek,PodwójnyMesjasz.Omożliwościachinterpretacyjnych„Piotrusia”LeoLipskiego
wkontekścietradycjiiteologiiżydowskiej,w:tegoż,Odpamiętywaniepolsko-żydowskie,TowarzystwoNa-
ukoweKUL,Lublin2021,s.187–199;A.Lipszyc,Częśćśmierci:biernyfrankizmiczarnagnozaw„Pio-
trusiu”LeoLipskiego,flTekstyDrugie”2017,nr2,s.333–355;P.Sadzik,Zdrobniałejąkanie,dz.cyt;
A.Zając,Maksimumwygnania.MarginalneparodieimarańskierozszczepieniaLeoLipskiego,[w:]Ma-
raniliteraturypolskiej,red.P.Bogalecki,A.Lipszyc,WydawnictwoAusteria,Kraków-Budapeszt-Syra-
kuzy2020,s.409–455.